ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Χωρίς αιμοδυναμικά εργαστήρια τα νοσοκομεία

- Newsroom

Απογυμνωμένα από αιμοδυναμικά εργαστήρια είναι τα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν μόλις τέσσερα, εκ των οποίων τα τρία στη Θεσσαλονίκη (“ΑΧΕΠΑ”, “Παπανικολάου”, “Παπαγεωργίου”) και το ένα στο νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης.
 

Της Νικολέττας Μπούκα
nikolettabouka@yahoo.gr

Την ίδια στιγμή, στα χαρτιά παραμένει επί τουλάχιστον οκτώ χρόνια η δημιουργία αιμοδυναμικού εργαστηρίου στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, ενώ το αντίστοιχο εργαστήριο στο νοσοκομείο της Βέροιας σταμάτησε να λειτουργεί, καθώς ξέμεινε από γιατρούς. Εξάλλου, σε περίπου ένα μήνα αναμένεται να λειτουργήσει αιμοδυναμικό εργαστήριο στο νοσοκομείο “Άγιος Παύλος”, το οποίο περιμένει και το επίσημο έγγραφο για τη ληφθείσα έγκριση της ακτινοπροστασίας από τον “Δημόκριτο”. Ωστόσο, οι πιστώσεις για τα υλικά που απαιτούνται για τη λειτουργία του εργαστηρίου δεν επαρκούν και πιθανόν να χρειαστεί να γίνουν περικοπές από άλλες λειτουργίες, ενώ η αρχή θα γίνει με τη διενέργεια στεφανιογραφιών.
Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι οι ασθενείς που παθαίνουν οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είτε να διακομίζονται αναγκαστικά σε νοσηλευτικά ιδρύματα που δεν έχουν αιμοδυναμικό εργαστήριο και να αντιμετωπίζονται με όποια μέσα υπάρχουν είτε να διακομίζονται σε νοσηλευτικά ιδρύματα που διαθέτουν αιμοδυναμικό εργαστήριο, αλλά αφού προηγουμένως έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος, με ορατό τον κίνδυνο να χάσουν την ίδια τη ζωή τους.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, ο εμφραγματίας πρέπει να φτάσει στο νοσοκομείο εγκαίρως, εντός των πρώτων δύο ωρών από τη στιγμή του εμφράγματος. Εάν υπάρχει αιμοδυναμικό εργαστήριο, μπορεί να γίνει πρωτογενής αγγειοπλαστική, η οποία αποτελεί σήμερα τη θεραπεία εκλογής του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Μάλιστα, ελαττώνει τη βραχυπρόθεσμη θνητότητα (χρόνος μικρότερος των έξι εβδομάδων) κατά 34% και τη μακροπρόθεσμη θνητότητα (χρόνος μεγαλύτερος από ένα χρόνο) κατά 24%. Τα ποσοστά επαναιμάτωσης με πρωτογενή αγγειοπλαστική είναι πολύ μεγάλα σε ορισμένες χώρες, αγγίζοντας το 50%-80%, ενώ η Ελλάδα μέχρι το 2009 εμφάνιζε ένα ποσοστό μόλις 9%, το οποίο σήμερα φτάνει στο 20%.
Παράλληλα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι εμφραγματίες που διακομίζονται σε νοσοκομείο χωρίς αιμοδυναμικό εργαστήριο συνήθως υποβάλλονται σε θρομβόλυση. Το ποσοστό θνητότητάς τους πριν τη θρομβόλυση είναι 12%-14%, μετά τη θρομβόλυση μειώνεται στο 7%, ενώ αν είχαν τη δυνατότητα να υποβληθούν σε πρωτογενή αγγειοπλαστική το ποσοστό θα άγγιζε μόλις το 4%.

“ΓΥΜΝΟ” ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
Κορόνα γράμματα με τη ζωή των καρδιολογικών ασθενών που προσέρχονται στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης συνεχίζουν να παίζουν οι αρμόδιοι, αφήνοντας επί χρόνια το μεγαλύτερο νοσοκομείο των Βαλκανίων χωρίς αιμοδυναμικό εργαστήριο.
Αυτό σημαίνει πως όταν το Ιπποκράτειο εφημερεύει, ο ασθενής με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου χαρακτηρίζεται “άτυχος”, διότι οι γιατροί είναι αναγκασμένοι να συνεννοηθούν και να τον στείλουν εγκαίρως σε άλλο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης που διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο (“Παπαγεωργίου”, “Παπανικολάου”, “ΑΧΕΠΑ”), προκειμένου να υποβληθεί σε πρωτογενή αγγειοπλαστική και να σωθεί η ζωή του. Σε διαφορετική περίπτωση, ο ασθενής υποβάλλεται σε θρομβόλυση και στη συνέχεια σε στεφανιογράφημα και αγγειοπλαστική.
“Το Ιπποκράτειο είναι ένας από τους τέσσερις πυλώνες στους οποίους στηρίζεται το σύστημα εφημεριών στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, δεν διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο, ενώ τα άλλα τρία μεγάλα νοσοκομεία της πόλης έχουν. Επιπλέον, ετοιμάζεται να λειτουργήσει αιμοδυναμικό εργαστήριο και στον ‘Άγιο Παύλο’, που είναι ένα επικουρικό και όχι κύριο νοσοκομείο στο σύστημα εφημεριών”, δηλώνει στη “ΜτΚ” ο καθηγητής Καρδιολογίας ΑΠΘ, διευθυντής της Β’ καρδιολογικής κλινικής στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Κανονίδης.
Παράλληλα, εξηγεί ότι αυτός που παθαίνει έμφραγμα, μια κατάσταση δηλαδή άκρως επείγουσα με υψηλό ποσοστό θνητότητας, με βάση την τρέχουσα θεραπευτική θα πρέπει να υποβληθεί σε άμεση αγγειοπλαστική στο νοσοκομείο, το οποίο πρέπει να διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο. Πριν από την αγγειοπλαστική υπήρχε η θρομβόλυση, που ήταν καλή και επαναστατική μέθοδος για την εποχή της, αλλά αυτή τη στιγμή οι μελέτες έχουν δείξει ότι η αγγειοπλαστική έχει καλύτερα αποτελέσματα.
“Καθημερινά έχουμε πέντε ασθενείς που χρήζουν άμεσης αγγειοπλαστικής, δηλαδή 500-600 άτομα το χρόνο. Κι όμως δεν έχουμε αιμοδυναμικό εργαστήριο. Όσο για τη διακομιδή των ασθενών αυτών στα νοσοκομεία που έχουν τέτοια εργαστήρια, πρόκειται για πλασματικό μέτρο που αποφάσισαν οι διοικήσεις. Κι αυτό διότι τον εμφραγματία που θα έρθει στο Ιπποκράτειο εμείς θα τον διαγνώσουμε, εμείς θα πάρουμε τηλέφωνο στο εργαστήριο του άλλου νοσοκομείου, εμείς θα καλέσουμε το ΕΚΑΒ για να τον διακομίσει αλλού. Όταν η αγγειοπλαστική γίνει τελικά στο άλλο νοσοκομείο, δεν θα είναι πραγματικά άμεση, διότι η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται εντός 90 λεπτών από τη στιγμή που ο ασθενής θα έρθει στο πρώτο νοσοκομείο. Έτσι δεν λύνεται το πρόβλημα”, επισημαίνει ο κ. Κανονίδης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η έλλειψη αιμοδυναμικού εργαστηρίου δημιουργεί προβλήματα και στις δύο πανεπιστημιακές καρδιολογικές κλινικές του Ιπποκράτειου, καθώς σε καθημερινή βάση οι νοσηλευθέντες και οι χρόνιοι ασθενείς δεν μπορούν να δεχθούν υψηλές υπηρεσίες υγείας.
Εξάλλου, εξαιτίας των περικοπών στον προϋπολογισμό του νοσοκομείου, έχει μειωθεί δραματικά ο αριθμός των εμφυτεύσεων βηματοδοτών και απινιδωτών. Χαρακτηριστικό είναι ότι από τις 70 εμφυτεύσεις που γίνονταν ετησίως γίνονται πλέον μόλις δέκα, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να κινδυνεύουν να πεθάνουν περιμένοντας. Πρόβλημα υπάρχει και με την αντικατάσταση των βηματοδοτών και απινιδωτών που είχαν εμφυτευτεί παλαιότερα.

Η ΜΕΛΕΤΗ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ
Όπως τονίζει ο κ. Κανονίδης, ο χώρος για τη λειτουργία αιμοδυναμικού εργαστηρίου υπήρχε. Μάλιστα, πριν από δύο χρόνια η τεχνική μελέτη που είχε γίνει έφτασε μέχρι το υπουργείο Υγείας, αλλά δεν δόθηκε έγκριση σκοπιμότητας, γιατί το έργο δεν ήταν ενταγμένο στο ΕΣΠΑ και δεν υπήρχαν κονδύλια.
“Λεφτά υπάρχουν. Πώς γίνεται να μην κάνουν αιμοδυναμικό εργαστήριο στο Ιπποκράτειο και την ίδια χρονική στιγμή να γίνεται στο νοσοκομείο Βέροιας, όπου σήμερα δεν λειτουργεί καν, στα Τρίκαλα και στον ‘Άγιο Παύλο’, που είναι επικουρικό νοσοκομείο στις εφημερίες την ίδια εποχή, και όχι εδώ; Άρα σαφώς υπάρχει ευθύνη. Είναι εμφανές ότι πρόκειται για βαρύ αμάρτημα της εκάστοτε διοίκησης. Δεν υπάρχει θέληση. Είχε σταλεί και σχετική επιστολή από την Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος, αλλά δεν έγινε τίποτα. Απαιτείται πολιτική βούληση και ικανότητα των στελεχών της διοίκησης να μάθουν να συμπληρώνουν τα... χαρτιά. Δυστυχώς, είμαστε ένα νοσοκομείο που κάνει εφημερίες και δεν έχει αιμοδυναμικό εργαστήριο, τη στιγμή που άλλα νοσοκομεία έχουν, χωρίς να τα χρειάζονται και μάλιστα χωρίς να μπορούν να τα λειτουργήσουν”, λέει ο κ. Κανονίδης.

ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ
Από την πλευρά της, η διοικήτρια του νοσοκομείου Ημαθίας (Βέροια και Νάουσα) Αναστασία Μπούρτζου δηλώνει στη “ΜτΚ” ότι το αιμοδυναμικό εργαστήριο που είχε αρχίσει να λειτουργεί πιλοτικά στο νοσοκομείο Βέροιας πλέον δεν λειτουργεί, καθώς δεν υπάρχει γιατρός. Μάλιστα, το διάστημα στο οποίο λειτουργούσε υπήρχε μετακίνηση επεμβατικού καρδιολόγου από το νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης. Η διοίκηση έχει ζητήσει έναν επικουρικό γιατρό με ειδικότητα στην επεμβατική καρδιολογία και έχει καταθέσει και νέο αίτημα για μετακίνηση γιατρού από άλλο νοσοκομείο. Πλέον τα πολύ σοβαρά και επείγοντα περιστατικά, εφόσον δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν, διακομίζονται στη Θεσσαλονίκη.

ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΥΠΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Την ανάγκη λήψης διαφόρων παραμέτρων για τη λειτουργία νέων αιμοδυναμικών εργαστηρίων επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής Καρδιολογίας και Φαρμακευτικής Χαρίσειος Μπουντούλας. Τέτοιες παράμετροι είναι ο πληθυσμός της περιοχής την οποία το νοσοκομείο εξυπηρετεί, ο επιπολασμός της στεφανιαίας νόσου και γενικά των καρδιακών νοσημάτων ανά 100.000 πληθυσμού, η γεωγραφική ιδιαιτερότητα της περιοχής και άλλες. Επίσης, οι επεμβάσεις που εκτελούνται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο έχουν έναν σχετικό αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, μέχρι και θάνατο. Επομένως οι επεμβατικοί καρδιολόγοι πρέπει να εκτελούν έναν ελάχιστο αριθμό επεμβάσεων τον χρόνο σε ένα εργαστήριο, όπως έχει καθιερωθεί διεθνώς, ώστε να διατηρούν την ετοιμότητά τους. Για παράδειγμα, όταν ο ελάχιστος απαραίτητος αριθμός ασθενών ώστε να διατηρείται το προσωπικό σε ετοιμότητα είναι 100, αλλά στη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν μόνο 50 τέτοια περιστατικά το χρόνο, τότε δεν υπάρχει λόγος να δημιουργείται ένα αιμοδυναμικό εργαστήριο.
“Για να αντιμετωπίζει ένα εργαστήριο ασθενείς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου 24 ώρες το εικοσιτετράωρο επί επτά ημέρες την εβδομάδα, πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο, αν όχι τρεις επεμβατικούς καρδιολόγους, οι οποίοι θα εφημερεύουν συνεχώς. Επίσης, πρέπει να υπάρχει μέριμνα ώστε να είναι διαθέσιμος επεμβατικός καρδιολόγος από άλλο κέντρο, προκειμένου να τους αντικαταστήσει αν ο ένας πάρει άδεια ή αρρωστήσει”, εξηγεί ο κ. Μπουντούλας.
Παράλληλα, τονίζει ότι το εργαστήριο, εκτός από τον εξοπλισμό, θα πρέπει να έχει και το τεχνικό προσωπικό, το οποίο επίσης θα εφημερεύει 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Το σπουδαιότερο είναι όμως ότι στο νοσοκομείο αυτό πρέπει να νοσηλεύεται ένας ελάχιστος αριθμός ασθενών με έμφραγμα του μυοκαρδίου, ώστε το προσωπικό να διατηρεί την ετοιμότητά του. Σε αντίθετη περίπτωση, το εργαστήριο θα είναι σε βάρος του ασθενούς, γιατί τα αποτελέσματα θα είναι πολύ κατώτερα των αναμενόμενων. Εξάλλου, δεν υπάρχει λόγος να αναπτυχθεί τέτοιου είδους εργαστήριο σε κοντινή απόσταση με άλλο ανάλογο μεγάλου νοσοκομείου, γιατί τότε είναι προτιμότερο οι ασθενείς να διακομίζονται στο νοσοκομείο όπου κατά τεκμήριο υπάρχει μεγαλύτερη εμπειρία.
“Κατά συνέπεια, εργαστήρια πρέπει να σχεδιάζονται βάσει των παραπάνω προϋποθέσεων και όχι βάσει των ενεργειών πολιτικών ή διευθυντών για να εξυπηρετήσουν περισσότερο δικές τους επιδιώξεις παρά το συμφέρον του κοινού. Για παράδειγμα, η δωρεά ενός εργαστηρίου σε νοσοκομείο το οποίο δεν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις θα αυξήσει τα έξοδά του, επειδή θα πρέπει να διαθέσει το απαραίτητο προσωπικό για να λειτουργήσει. Επιπλέον, αυτό ενδέχεται να αποβεί σε βάρος του ασθενούς, διότι το προσωπικό δεν θα εκτελεί τον ελάχιστο αριθμό επεμβάσεων που απαιτείται ώστε να έχει την απαραίτητη ετοιμότητα”, επισημαίνει ο κ. Μπουντούλας.

ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΙ
Σύμφωνα με τον ίδιο, στο αιμοδυναμικό εργαστήριο οι ιατρικές πράξεις πρέπει να εκτελούνται αποκλειστικά από επεμβατικούς καρδιολόγους και όχι απλώς από καρδιολόγους. Αν και ο νόμος το επιτρέπει, δεν είναι κάθε καρδιολόγος σε θέση να εφαρμόζει επεμβατική καρδιολογία χωρίς την απαιτούμενη εκπαίδευση, γιατί αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Η επεμβατική καρδιολογία είναι υποειδικότητα της καρδιολογίας και για την απόκτησή της απαιτείται ειδική εκπαίδευση για περίπου δύο χρόνια μετά την εκπαίδευση της γενικής καρδιολογίας και η ειδικότητα πρέπει να πιστοποιείται με εξετάσεις.
Η εκπαίδευση πρέπει να γίνεται μόνο σε λίγα νοσοκομεία που πληρούν τις προϋποθέσεις να δώσουν αυτή την ειδικότητα. Η ειδικότητα θα πρέπει να επαναγνωρίζεται κάθε δέκα χρόνια και μόνο μετά από εξετάσεις.
Το 2005, όταν ο κ. Μπουντούλας ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, είχε σταλεί επιστολή στο υπουργείο Υγείας για αυτό το θέμα, το οποίο δυστυχώς ακόμη δεν έχει λυθεί.
“Το ίδιο φυσικά ισχύει για όλα τα εργαστήρια ή τμήματα που πρέπει να γίνονται με τις προϋποθέσεις που ανέφερα, ώστε να αναπτυχθούν κέντρα αριστείας σε όλους τους τομείς της ιατρικής, προκειμένου να υπάρχει άριστη αντιμετώπιση των νόσων στη χώρα μας από ένα τέτοιο κέντρο. Δεν είναι δυνατόν όλα τα νοσοκομεία, κυρίως της περιφέρειας, να εφαρμόζουν επιτυχώς όλες τις επεμβάσεις. Γι’ αυτό απαιτείται αγαστή συνεργασία μεταξύ ιατρών, πολιτείας και άλλων φορέων. Όλοι αυτοί φυσικά πρέπει να θέσουν το καλό του έλληνα ασθενή πάνω από το καθαρά προσωπικό ή οποιοδήποτε άλλο συμφέρον”, τονίζει ο κ. Μπουντούλας.