Γράφει
Μιχάλης Αλεξανδρίδης
Θυμάμαι την έκπληξή που ένιωθα ως φοιτητής -πριν πολλά πολλά χρόνια- όταν έμαθα ότι στις χώρες της δυτικής Ευρώπης, τα παιδιά με το που ενηλικιώνονται, πιέζονται από τους γονείς τους να εγκαταλείψουν την πατρική στέγη και να ζήσουν μόνα τους.
Η έκπληξή μου έγινε μεγαλύτερη, όταν διαπίστωσα ότι αυτό δεν το έκαναν για να ωθήσουν να χειραφετηθούν από τους γονείς και να γνωρίσουν τον κόσμο ανοίγοντας τα φτερά τους με τις ευλογίες και την διακριτική στήριξη των οικογενειών τους, αλλά γιατί μεγάλωσαν και οφείλουν μόνοι τους να τα βγάλουν πέρα.
Αυτή είναι η κουλτούρα στις χώρες της δυτικής Ευρώπης: ενηλικιώθηκες, κάνε μόνος σου κουμάντο την ζωή σου. Βρες δουλειά για να βγάζεις τα προς το ζην, ή πάρε δάνειο σπουδών για να συνεχίσεις στο πανεπιστήμιο το οποίο –δάνειο- θα κληθείς να το αποπληρώσεις μετά την αποφοίτησή σου, ή κάνε έναν συνδυασμό μικρού δανείου και ημιαπασχόλησης. Καθαρά πράγματα.
Στην Ελλάδα η οικογένεια, κουβαλάει διαφορετική νοοτροπία. Εδώ, το κύριο μέλημα των γονέων είναι πώς θα ζήσουν τα παιδιά τους. Τα σπουδάζουν, τα βοηθούν οικονομικά καθ’ όλη την διάρκεια των σπουδών τους, προσπαθούν να τα σπρώξουν να βρουν δουλειά- τα περίφημα ρουσφέτια οι γονείς τα ζητάν από τους πολιτικάντηδες που ψηφίζουν, τα… παντρεύουν, όσο αντέχουν μεγαλώνουν τα εγγόνια τους και πάει λέγοντας.
Αυτή είναι η αλυσίδα της ζωής στην Ελλάδα. Τουλάχιστον στη δική μου την γενιά. Μεγαλώσαμε υπό την σκέπη των γονιών μας, μας σπούδασαν, μας χαρτζιλίκωναν για χρόνια και ως νέους –κακοπληρωμένους- εργαζόμενους, μας… έσπρωξαν να κάνουμε οικογένεια, μας προσέφεραν στέγη για να την εγκαταστήσουμε, οι παππούδες ανέλαβαν τα εγγόνια και οι γιαγιάδες να μας προμηθεύουν καθημερινά με… τάπερ.
Πέρασαν τα χρόνια, μεγάλωσαν τα παιδιά, γεράσανε και έφυγαν ή κατέστησαν ανήμποροι οι παππούδες και ήρθε η σειρά της δικής μου της γενιάς να πάρουμε την θέση των «αρχηγών» της οικογένειας.
Τα μεγαλώσαμε, τα σπουδάσαμε, τα εφοδιάσαμε με ξένες γλώσσες, μουσικές σπορ, τα σπρώχνουμε σε μεταπτυχιακά, αλλά μέχρι εκεί. Κάπου εκεί βρήκαμε τοίχο και το προκαθορισμένο πλάνο ανακόπηκε. Η οικονομική κρίση, εκτός των άλλων, υποχρέωσε την ελληνική κοινωνία να ξεχάσει όσα ήξερε.
*Η ανυπαρξία εργασιών, έχει ως επίπτωση να σπάσει τη γνωστή αλυσίδα των πατροπαράδοτων ελληνικών οικογενειών. Πλέον, το σύνηθες είναι, τα παιδιά είτε να μένουν στα παιδικά τους δωμάτια μέχρι τα τριάντα και τα σαράντα τους χρόνια, είτε να φεύγουν στο εξωτερικό για να ξεκινήσουν από την αρχή σε ένα πρωτόγνωρο γι αυτά περιβάλλον και δίχως- αυτό είναι το κυριότερο- την καθημερινή ομπρέλα προστασίας της οικογένειας.
*Ποια νέα οικογένεια, ποια εγγονάκια, ποια τάπερ;
Τα πράγματα άλλαξαν. Τα παιδιά- έτσι τα λέμε ακόμη κι κι αν βρίσκονται στις σειρές των –άντα -είτε μένουν σπίτι και τρώνε μαζί μας, είτε είναι στο εξωτερικό και σκίζονται να τα καταφέρουν, υπολειπόμενα των συνομήλικων τους, εκτός των άλλων και σε εμπειρία ζωής.
Και καλά. Εκείνα που έφυγαν έξω, κατά τεκμήριο βρήκαν τον δρόμο τους. Ήταν βλέπετε καλά εφοδιασμένα με γνώσεις, είχαν και μια οικονομική στήριξη από τις εδώ οικογένειες για να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της πρώτης περιόδου των αναζητήσεων και των αμφιβολιών.
Για να ακριβολογώ, βρήκαν τον δρόμο τους με βάση τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν μετά την κρίση βεβαίως. Γιατί όσοι είχαμε στο μυαλό τους τον δρόμο που προανάφερα- την αλυσίδα της οικογένειας αλά ελληνικά- υποχρεωθήκαμε να αναθεωρήσουμε…
*Κι αν τα παιδιά μας που έφυγαν έξω, ζορίστηκαν αλλά στην πλειοψηφία τους τα κατάφεραν, εκείνα που έμειναν εδώ, βρήκαν ακόμη μεγαλύτερα εμπόδια στην πορεία της ζωής τους. Δουλειές λίγες και κακοπληρωμένες, ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το τι ξημερώνει. Αυτά σε συνδυασμό με τις δραστικές μειώσεις μισθών- συντάξεων των γονιών και την συνακόλουθη αδυναμία τους να βοηθήσουν τα βλαστάρια τους όπως θα ήθελαν και νόμιζαν πως θα μπορούσαν, διαμόρφωσαν μια νέα ζοφερή πραγματικότητα.
*Σε αυτήν τη νέα κατάσταση, τα αρχικά σχέδια για την συνέχεια της ελληνικής οικογένειας, δεν ευοδώνονται. Πού να δουλέψουν, πού να εξασφαλίζουν εισοδήματα για να ανοίξουν σπιτικό, πού να έχουν την οικονομική δυνατότητα και την εργασιακή σιγουριά για να κάνουν παιδιά και πάει λέγοντας.
Πώς μπορεί ένας νέος εικοσιπέντε, τριάντα χρονών να προσδοκά πως θα ζήσει μόνος του εγκαταλείποντας το πατρικό του σπίτι (δωρεάν στέγη και φαγητό);
Πώς μπορεί ένα ζευγάρι που στην καλύτερη περίπτωση βγάζει δύο χιλιάρικα τον μήνα, να ανοίξει σπιτικό και να κάνει δύο παιδιά;
Αδύνατον.
*Ας μην γκρινιάζουμε λοιπόν για τα παιδιά μας που έφυγαν έξω- και δεν είναι πρόθυμα να επιστρέψουν- ούτε για εκείνα που έμειναν εδώ αλλά παραμένουν «ελεύθερα» όντας αδύναμα να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις μιας δικής τους οικογένειας.
Κι αν το πρώτο πρόβλημα ενός νέου ανθρώπου είναι η δουλειά, που λίγο- πολύ την παλεύει έστω προσαρμοζόμενος στο καθεστώς των χαμηλών απολαβών και της ανασφάλειας για την επόμενη μέρα, ακόμη μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η στέγη.
Δεν υπάρχουν σπίτια που μπορούν να νοικιαστούν σε λογική τιμή από ένα νέο ζευγάρι με παιδάκι. Δεν μπορεί ένα ζευγάρι με έσοδα 2000 το μήνα να καλείται να διαθέσει 500 κι 600 ευρώ για να στεγάσει τον έρωτά του- με τους λογαριασμούς φτάνουν στο χιλιάρικο.
*Η ανυπαρξία σπιτιών έχει πολλές αιτίες. Η βραχυχρόνια μίσθωση, η ανυπαρξία χρημάτων για επιδιόρθωση- ανακαίνιση, η κρίση της οικοδομικής δραστηριότητας, τα πολλά κλειστά σπίτια λόγω κατασχέσεων από τράπεζες και fund, είναι κάποιες από αυτές.
Μέσα σε αυτήν την κατάσταση, μια αχτίδα ελπίδας αποτελούν τα προγράμματα κοινωνικής κατοικίας που εκτελούν κρατικοί και αυτοδιοικητικοί φορείς, καθώς και η όποια στήριξη προσφέρει η οικονομική ενίσχυση της «φοιτητικής στέγης».
Προγράμματα που θα πρέπει όχι μόνον να συνεχιστούν αλλά να ενισχυθούν και να εξαπλωθούν εισέτι, μήπως και καταφέρουμε ως κοινωνία να αναστρέψουμε την πορεία που ακολουθούμε τα τελευταία χρόνια, δίνοντας στα νέα παιδιά τα φτερά που χρειάζονται για να πάρουν την ζωή τους στα χέρια τους και να χτίσουν έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν που τους κληροδοτούμε.
Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 10.08.΄2025