Βόρεια Ελλάδα: Η σκιά του Τραμπ πάνω από τον τουρισμό

Με συγκρατημένη αισιοδοξία αλλά και συνετές δόσεις ψυχραιμίας και αυτοπεποίθησης προσπαθεί να «διαβάσει» τα νέα δεδομένα ο τουριστικός κόσμος της Βόρειας Ελλάδας μετά τους δασμούς που ανακοίνωσε και πήρε πίσω, για ένα τρίμηνο τουλάχιστον, ο Ντόναλντ Τραμπ.

«Το πρώτο που κόβει κάποιος σε περιόδους αναταραχών είναι τα ταξίδια, θετικές οι ενδείξεις για τη Θεσσαλονίκη»

«Μας προβληματίζει περισσότερο το κλίμα που δημιουργείται και κυρίως τι θα γίνει από την επόμενη σεζόν, από Νοέμβριο και πέρα, όχι τόσο τι θα γίνει αυτήν τη σεζόν. Για την ώρα οι ενδείξεις για τη Θεσσαλονίκη είναι θετικές, τα σημάδια δείχνουν μία σεζόν αντίστοιχη με το 2024, ίσως και λίγο καλύτερα, αν αλλάξει αυτό, θα φανεί μέχρι τον Μάιο. Τουρκία, Ισραήλ, Βαλκάνια κινούνται πολύ δυναμικά και φέτος. Εκτιμώ πως θα είναι θετικές και οι επιδράσεις της πλήρους ένταξης Βουλγαρίας, Ρουμανίας στη συνθήκη Σένγκεν, θα διευκολύνει τις αναμονές στα σύνορα. Το πρώτο που κόβει κάποιος σε περιόδους αναταραχών είναι τα ταξίδια, αυτό φοβόμαστε κυρίως», σημειώνει στη «ΜτΚ» ο Ανδρέας Μανδρίνος, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι τρεις κορυφαίες διεθνείς αγορές-τροφοδότες για τη Θεσσαλονίκη, οι ΗΠΑ, η Τουρκία και η Γερμανία, «έγραψαν» αυξήσεις 15%, 39% και 5%, αντίστοιχα το 2024 σε σύγκριση με το 2023, βάσει έρευνας για λογαριασμό του ΕΞΘ.

«Ποτέ δεν κάνει καλό η αβεβαιότητα» - Ανεπηρέαστες Χαλκιδική, Πιερία

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Γιάννης Κουφίδης, πρόεδρος του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής. «Η αβεβαιότητα και οι αναταραχές ποτέ δεν κάνουν καλό στον τουρισμό. Τα ταξίδια και η οικονομία είναι κλίμα. Για την ώρα δεν υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια ή ακυρώσεις αναφορικά με τη Χαλκιδική, περιμένουμε μία σεζόν αντίστοιχη ή και καλύτερη της περσινής με την περιοχή να στηρίζεται κατά κύριο λόγο, πέρα από τους Έλληνες, σε Βαλκάνιους, Βορειοευρωπαίους. Οι επιδράσεις των δασμών Τραμπ θα φανούν σε βάθος χρόνου», σημειώνει.

«Ανησυχούμε για το γενικότερο κλίμα παρά για τους δασμούς, τουλάχιστον για την ώρα. Δεν βοηθά η αβεβαιότητα. Η περιοχή, μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να επηρεάζεται, αλλά η παγκόσμια αστάθεια δεν είναι καλό σημάδι. Κατά βάση στηριζόμαστε σε Βούλγαρους, Ρουμάνους, Σέρβους, Γερμανούς και Έλληνες», επισημαίνει ο Ηρακλής Τσιτλακίδης, πρόεδρος των ξενοδόχων Πιερίας.

Χαλάει το κλίμα, ακάθεκτες οι κρατήσεις από ΗΠΑ

Εκτιμάται πως στον βαθμό που η παρούσα κατάσταση δεν λάβει μόνιμα χαρακτηριστικά ο ελληνικός τουρισμός δεν θα πληγεί, τουλάχιστον για την ώρα.

Σήμερα οι προκρατήσεις από την Αμερική αλλά και συνολικά δεν δείχνουν να έχουν επηρεαστεί (σε σχέση με το 2024 είναι αυξημένες κατά 20%), ενώ η όποια δυνητική βραχυχρόνια συνέπεια μπορεί να προέλθει μόνο από την επίπτωση στην ψυχολογία του επιβάτη.

Η αναμενόμενη ροή ταξιδιωτών προς τη χώρα μας από όλες τις βασικές αγορές-στόχους δεν έχει διαταραχτεί, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για έσοδα που ενδεχομένως ξεπεράσουν και τα 22 δισ. ευρώ φέτος (από 21,7 δισ. το 2024) και έκρηξη αφίξεων άνω των 36 εκατ. τουριστών, αν δεν έχει… αντιρρήσεις ο Τραμπ.

Οι φόβοι της ύφεσης και το στρατηγικό πλάνο με άρωμα… Ινδίας

Σε πρώτη φάση, τους επαγγελματίες προβληματίζουν κατά βάση η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και η αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία, ανασταλτικοί παράγοντες για ταξίδια, παρά κάποια απτά σημάδια (που για την ώρα δεν υπάρχουν), τα οποία να μαρτυρούν πτώση προκρατήσεων, ενόψει της έναρξης της τουριστικής σεζόν που από τον Μάιο αρχίζει να ανεβάζει στροφές.

Αυτό που ανησυχεί περισσότερο τον τουριστικό κλάδο είναι η μείωση εισοδημάτων που ενδεχομένως υποστούν οι πολίτες της Γερμανίας, της Ιταλίας και Βρετανίας (κομβικές αγορές και για τη Βόρεια Ελλάδα και ευρύτερα) από τα απόνερα των δασμών (είτε εφαρμοστούν μετά τον Ιούλιο στην ΕΕ είτε όχι). Εφόσον η ύφεση χτυπήσει την πόρτα των μεγάλων κρατών, θα ηχήσουν καμπάνες στον τουρισμό.

Εφόσον συμβεί αυτό, οι ταξιδιωτικές δαπάνες και μοιραία οι καταναλωτικές δαπάνες όσων επισκεφθούν τη χώρα θα προσγειωθούν. Σε κάθε περίπτωση, η τουριστική αλυσίδα δεν πρέπει να επαναπαύεται, αλλά να εκπονήσει ένα νέο στρατηγικό αναπτυξιακό πλάνο με στροφή σε νέες αγορές, όπως η Ασία, για να καταφέρει να μειώσει το ρίσκο της εξάρτησης από Ευρώπη και ΗΠΑ.

Γερά πορτοφόλια οι Αμερικανοί

Αναφορικά με τους επισκέπτες από ΗΠΑ, οι εκτιμήσεις από την ελληνική πλευρά για την εισερχόμενη τουριστική κίνηση από τις ΗΠΑ παραμένουν θετικές για το 2025, στηριζόμενες στις αυξημένες απευθείας πτήσεις και τη διαχρονική ελκυστικότητα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού, ενώ την κατάσταση βοηθά πως οι Αμερικανοί κλείνουν από νωρίς τις διακοπές τους.

Οι δασμοί, δηλαδή, αν και όποτε επιβληθούν από τον Τραμπ στην ΕΕ, δεν φαίνεται να κλυδωνίζουν τις ισορροπίες. Οι ΗΠΑ συγκαταλέγονται στις κομβικές αγορές για τον εισερχόμενο τουρισμό, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση 18,6% στις προγραμματισμένες θέσεις σε διεθνείς πτήσεις για τη θερινή σεζόν, σύμφωνα με τα στοιχεία του Air data Tracker του ΙΝΣΕΤΕ.

Η μέση κατά κεφαλή δαπάνη των Αμερικανών το 2023 ανήλθε σε 976 ευρώ έναντι 603 ευρώ που είναι ο μέσος όρος για την Ελλάδα. Μένει να φανεί, κατά κύριο λόγο στην Αθήνα που υποδέχεται και τους περισσότερους ταξιδιώτες από τις ΗΠΑ, αν οι δασμοί θα έχουν επιπτώσεις στην καταναλωτική συμπεριφορά τους, μειώνοντας πιθανώς δαπάνες.

Βάσει αυτών δε, η σεζόν ανοίγει με 28,2 εκατ. προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις σε διεθνείς πτήσεις προς την Ελλάδα και αύξηση +4,6% σε σύγκριση με το 2024, καθώς το ενδιαφέρον για τη χώρα μας παραμένει ισχυρό τόσο από τις ΗΠΑ όσο κι από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Αγγλία, Γερμανία, Ιταλία οι κύριες δεξαμενές

Βάσει των στοιχείων του ΙΝΣΕΤΕ, η μεγαλύτερη αγορά για την Ελλάδα με 5,6 εκατ. θέσεις (+2,2% σε σχέση με πέρυσι) είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, αντιπροσωπεύοντας το 20% του συνόλου. Ακολουθεί η Γερμανία με 4,7 εκατ. θέσεις (+2,5%) και μερίδιο αγοράς 17%, ενώ στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ιταλία με 2,5 εκατ. θέσεις (+3,9%) και μερίδιο αγοράς 9%, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή ανοδική πορεία των τελευταίων ετών.

Εκτός Ευρώπης, και πέρα από τις ΗΠΑ, σημαντικές αυξήσεις εμφανίζει και η αγορά του Ισραήλ (ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη Θεσσαλονίκη) -άνοδος +52,1% με πάνω από 1,3 εκατ. θέσεις.

Ολοένα και υψηλότερες πτήσεις για το «Μακεδονία» - Το άπιαστο… American dream

Ολοένα και υψηλότερες επιδόσεις πετυχαίνει το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, με τα μηνύματα για τη θερινή σεζόν που κοντοζυγώνει να προμηνύουν ένα καυτό καλοκαίρι, τουλάχιστον προ δασμών Τραμπ, αν και δεν θεωρείται πως θα μεταβληθούν ριζικά τα δεδομένα.

Tο πρώτο τρίμηνο του 2025 η επιβατική κίνηση στο «Μακεδονία αυξήθηκε 8,4% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024 (1.375.782 επιβάτες έναντι 1.268.681).

Η άνοδος στο τρίμηνο τροφοδοτήθηκε, κυρίως, από τις αφίξεις επιβατών εξωτερικού που σημείωσαν αύξηση 10,1% σε σχέση με πέρσι, καθώς 822.744 επιβάτες πέρασαν από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης έναντι 747.400 το περσινό τρίμηνο.

Αύξηση 6,1% σημείωσε η κίνηση από και προς το εσωτερικό της χώρας, με τους επισκέπτες από ελληνικά αεροδρόμια να φθάνουν τους 553.038 το τρίμηνο του 2025 έναντι 521.821 το αντίστοιχο διάστημα πέρσι.

Χωρίς κανείς να υποτιμά τη σταθερή βελτίωση που καταγράφουν οι επιδόσεις του «Μακεδονία», καθίσταται σαφές πως η έλλειψη υπερατλαντικών συνδέσεων (το αεροδρόμιο διαθέτει διάδρομο κατάλληλο για τέτοια αεροσκάφη), αυτόματα χτίζει ένα συγκριτικό… μειονέκτημα για την πόλη που δεν μπορεί εύκολα να ξεπεραστεί.

Πάντως στις προσπάθειες για απευθείας σύνδεση της Θεσσαλονίκης με την αμερικανική αγορά η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα είναι σχεδόν μηδαμινή.

Παράλληλα, οι αναταραχές στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα, με τις αλλοπρόσαλλες πολιτικές του Τραμπ, εκτιμάται πως θα μεταθέσουν στο πολύ μακρινό μέλλον (καθώς οι αεροπορικές δεν θα θελήσουν να πάρουν ρίσκα μέσα σε αυτό το κλίμα) την επίτευξη του, σχεδόν, ακατόρθωτου στόχου της απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Θεσσαλονίκης-ΗΠΑ.

Τα 5 σημεία «κλειδιά»

01

Πιο πολύ θεωρητικές παρά ουσιαστικές είναι, μέχρι στιγμής, οι όποιες συνέπειες του αντίκτυπου των δασμών Τραμπ (που έχουν… αναβληθεί για ένα τρίμηνο), στον τουριστικό κλάδο.

02

Οι επαγγελματίες επιδιώκουν να αποκωδικοποιήσουν τα νέα δεδομένα και να χαράξουν στρατηγικές αντίδρασης αλλά και οδούς… διαφυγής ακόμα και για τα πιο απευκταία σενάρια.

03

Ως γνωστόν η οικονομία είναι κλίμα, πόσο μάλλον τα ταξίδια, συνεπώς το κλίμα αστάθειας που εγκαθιδρύεται στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα δεν βοηθά, με τον τουριστικό κλάδο να ανησυχεί περισσότερο για την κακή ψυχολογία.

04

Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική, Πιερία παραμένουν, με τα τωρινά δεδομένα, ανεπηρέαστες από τη «δασμοπανδημία» του Τραμπ με τις ενδείξεις να σκιαγραφούν μία σεζόν αντίστοιχη ή λίγο καλύτερη από το 2024.

05

Η Θεσσαλονίκη, με ή χωρίς… δασμούς, οφείλει να επενδύσει στην αναβάθμιση των υποδομών της, για να καθιερωθεί στη συνείδηση των επισκεπτών σαν ένας κορυφαίος τουριστικός προορισμός 365 μέρες τον χρόνο.

Η Θεσσαλονίκη στο τουριστικό μεταίχμιο

Το τουριστικό DNA της Θεσσαλονίκης σκιαγραφεί πρόσφατη έρευνα για λογαριασμό της ένωσης ξενοδόχων με την πόλη να κλέβει καρδιές και ψυχές των επισκεπτών με το… ερωτικό της ταπεραμέντο, αλλά η καθαριότητα (στην οποία έχουν γίνει τεράστια βήματα από τη δημοτική Αρχή Αγγελούδη), οι υποδομές, οι μειωμένες δαπάνες των επισκεπτών και τα χαμηλά έσοδα των ξενοδοχείων, σε σχέση με τον ανταγωνισμό, δημιουργούν προβληματισμό.

Βάσει των ευρημάτων, το προφίλ της Θεσσαλονίκης ως city break προορισμού έχει πλέον καθιερωθεί στην τουριστική συνείδηση των ταξιδιωτών της, αφού η πλειονότητά τους -έξι στους δέκα- την επισκέπτεται για λόγους αναψυχής.

Η γαστρονομία, οι αγορές και η νυχτερινή ζωή αποτελούν τα τρία δυνατά «ατού» του προορισμού και είναι οι κυριότεροι λόγοι επιλογής του.

Στα μελανά σημεία από την άλλη, η ικανοποίηση των επισκεπτών από τη δημόσια καθαριότητα (5,8) και την κατάσταση των δρόμων και πεζοδρομίων (5,9). Οι δύο δείκτες παρουσίασαν βελτίωση σε σύγκριση με το 2024, αλλά τα βήματα που μένει να διανυθούν είναι τεράστια.

Στην τελευταία θέση στη μέση τιμή και στα έσοδα ανά δωμάτιο

Παρά τη σταθερή ικανοποίηση των επισκεπτών από τις ξενοδοχειακές υποδομές της Θεσσαλονίκης αλλά και την αύξηση τόσο της Μέσης Τιμής Δωματίου (ADR) όσο και του Εσόδου ανά Διαθέσιμο Δωμάτιο (RevPar), η εικόνα των οικονομικών στοιχείων των ξενοδοχείων δεν άλλαξε σε ευρωπαϊκό ανταγωνιστικό επίπεδο, αφού για μία ακόμη χρονιά η Θεσσαλονίκη παρέμεινε στην τελευταία θέση, όσον αφορά τα δύο αυτά μεγέθη στη συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ της πόλης και άλλων δέκα αντιστοίχου μεγέθους ευρωπαϊκών πόλεων.

Έκοψαν δαπάνες οι τουρίστες

Προβληματισμό δημιουργεί και η τάση των επισκεπτών να είναι… σφιχτοί στις δαπάνες τους. Η ημερήσια δαπάνη ανά επισκέπτη στη Θεσσαλονίκη (εκτός των εξόδων ταξιδιού και διαμονής) μειώθηκε στα 87 ευρώ το 2024, μετά την κορύφωση το 2023 (92 ευρώ).

Οι δαπάνες για αγορές (25 ευρώ) και φαγητό & ποτό (26 ευρώ) παραμένουν οι μεγαλύτερες κατηγορίες εξόδων, παρά τη μικρή μείωση. Οι δαπάνες για ψυχαγωγία, αξιοθέατα και άλλες κατηγορίες παρέμειναν σταθερές.

Σε κάθε περίπτωση, δίχως στρατηγικό σχέδιο για την προβολή της πόλης σε μεγάλες αγορές και την προσέλκυση εισοδηματικά «ποιοτικών» τουριστών, με την αγορά των ΗΠΑ (ακόμα και με… δασμούς) σε πρώτο πλάνο, η Θεσσαλονίκη θα κάνει κύκλους γύρω από την ουρά της, χωρίς να καταφέρει να ανέβει πίστα στον αδυσώπητο τουριστικό ανταγωνισμό.

ΟΤΘ 2.0

Στο πλαίσιο αυτό, ο δήμος Θεσσαλονίκης ενεργοποιείται, «μεταρρυθμίζοντας» τον Οργανισμό Τουρισμού της πόλης (ΟΤΘ) με συνταγή… DMMO.

H σταδιακή μετεξέλιξη του ΟΤΘ, βάσει του μοντέλου DMMO (Στρατηγικής Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού), στοχεύει στην πληρέστερη προβολή της πόλης στο εξωτερικό, επιδιώκοντας να διαφημίσει με άρτιο και, σίγουρα, πιο οργανωμένο τρόπο από ό,τι γινόταν.

Ο «νέος» ΟΤΘ θα λειτουργεί ως κεντρικό σημείο σχεδιασμού τουριστικών πολιτικών και δράσεων, επιδιώκοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Θεσσαλονίκης.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 19-20.04.2025