Γιάννης Ανδρουλάκης: Ο πολυδιάστατος ρόλος του Πράσινου Ταμείου

- Newsroom

Του Γιάννη Ανδρουλάκη

Προέδρου του Πράσινου Ταμείου

Τα τελευταία χρόνια η συζήτηση γύρω από την κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έχει αποκτήσει μία άνευ προηγουμένου δυναμική. Ιδίως σε ό,τι αφορά στις πόλεις, που αντιπροσωπεύουν το μέλλον της αστικής διαβίωσης φιλοξενώντας το 75% των πολιτών της ΕΕ, η χρηματοδότηση των παρεμβάσεων έχει αναδειχθεί ως ένας κρίσιμος παράγοντας για το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την ενίσχυση της βιωσιμότητας. Αλλά και σε ό,τι αφορά στο φυσικό περιβάλλον, δηλαδή την προστασία των φυσικών περιοχών και της άγριας ζωής, αλλά και την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, το ενδιαφέρον είναι εξίσου έντονο.

Υπό την καθοδήγηση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυτόν τον πολυδιάστατο ρόλο επιτελεί το Πράσινο Ταμείο, παρέχοντας τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στα πανεπιστήμια, τους εθνικούς φορείς έρευνας και στην κοινωνία των πολιτών μέσα από «πάγια» και έκτακτα προγράμματα χρηματοδότησης, προκειμένου να υποστηρίξει την ανταπόκρισή τους στις υφιστάμενες προκλήσεις με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.

Εκτός όμως από τη θεσμική του αρμοδιότητα, το Πράσινο Ταμείο λειτουργεί και ως καταλύτης στα πεδία της ακαδημαϊκής έρευνας, μέσα από τη συγχρηματοδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE, του οποίου τελεί εθνικός διαχειριστής, τη συμμετοχή σε συμπράξεις του προγράμματος HORIZON, αλλά και μέσα από τη χρηματοδότηση εξειδικευμένων εθνικών προγραμμάτων όπως το «Έρευνα και εφαρμογή» και «Φυσικό περιβάλλον και καινοτόμες δράσεις», που στοχεύουν στην προαγωγή της επιστημονικής γνώσης, αξιοποιώντας, παράλληλα, την πολύτιμη πείρα και τις γνώσεις του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού του.

Στη συνολική προσπάθεια ενίσχυσης της χρηματοδότησης, εντάσσονται και οι υλοποιημένες πλέον διαδικασίες εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών του, καθώς και η ολοκλήρωση της ψηφιακής μετάβασης του Οργανισμού, προκειμένου να διευκολυνθεί τόσο η ενημέρωση όσο και οι χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι η ψηφιακή εφαρμογή «Green Pay» απέσπασε ήδη 4 βραβεία.

Ειδικότερα, για το 2025, το Πράσινο Ταμείο, υλοποιώντας τις γενικές κατευθύνσεις της κυβέρνησης και τις οδηγίες του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει θέσει φιλόδοξους στόχους προκειμένου να ενισχύσει ακόμη περισσότερο και πιο στοχευμένα τη στήριξή του στους δήμους της χώρας μέσα από μια βεντάλια χρηματοδοτικών προγραμμάτων, με κορωνίδα δύο βασικά προγράμματα:

01

Το «Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο 2025» με προϋπολογισμό 80 εκ. ευρώ για το σύνολο των δήμων της χώρας (προϋπολογισμός αυξημένος κατά 25 εκ. ευρώ σε σχέση με την προηγούμενη πρόσκληση), που δέχεται αιτήσεις από τις 31 Ιουλίου έως 30 Μαΐου 2026. Παράλληλα, μετά και από σχετικό αίτημα της ΚΕΔΕ το Πράσινο Ταμείο προέβλεψε υπερβάλλουσα ενίσχυση μέχρι του ποσού των 20.000 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.) για Μικρούς Ηπειρωτικούς και Μικρούς Ορεινούς Δήμους και τους Μικρούς Νησιωτικούς Δήμους της χώρας (87 δήμοι), όπως ορίζονται στο άρθρο 2α, παρ. 1, περ. δ και στ του ν.3852/2010, ως δαπάνη σύνταξης και προετοιμασίας φακέλου υποβολής αίτησης χρηματοδότησης και υποστήριξης του Δικαιούχου.

02

Το πρόγραμμα «Φυσικό Περιβάλλον και Κλιματική Ανθεκτικότητα 2025» με προϋπολογισμό 30 εκ. ευρώ και σημαντική μόχλευση των περιβαλλοντικών πόρων, μέσα από κύριες δράσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων (π.χ. πυρκαγιές, πλημμύρες) και τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Το εν λόγω πρόγραμμα έχει ήδη, πριν το τελευταίο τρίμηνο του έτους (όπου και κορυφώνεται η απορρόφηση των πόρων), σημειώσει σημαντικό ποσοστό απορρόφησης ύψους 57%.

Στην Κεντρική Μακεδονία, το Πράσινο Ταμείο έχει εντάξει σημαντικά έργα που εναρμονίζονται προς τους άξονες προτεραιότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες».

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Ένα πιο πράσινο μέλλον

Είτε πρόκειται για έργα μεγάλης κλίμακας είτε για τοπικές παρεμβάσεις, οι πόροι του Πράσινου Ταμείου αξιοποιούνται προς όφελος του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος. Aναπλάσεις πλατειών και πεζοδρομήσεις, νέα πάρκα και αναβάθμιση των σχολικών αυλών, απαλλοτριώσεις που προσθέτουν δημόσιο χώρο και πολεοδομικά σχέδια, σχέδια αστικής προσβασιμότητας και φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, δράσεις για την προστασία των δασών και την ενίσχυση της έρευνας, αλλάζουν τις πόλεις και δημιουργούν συνθήκες για ένα μέλλον πιο «πράσινο».

Το Πράσινο Ταμείο έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα έργα για την αστική αναζωογόνηση κεντρικών περιοχών τόσο της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης όσο και των υπολοίπων περιφερειακών ενοτήτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης

Από τα έργα που χρηματοδοτεί το Πράσινο Ταμείο στον Δήμο Θεσσαλονίκης ξεχωρίζουν η ανάπλαση της οδού Αγίας Σοφίας, με ποσό ένταξης 1,97 εκατ. ευρώ και η ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας σε «Πλατεία Μνήμης» για το εβραϊκό Ολοκαύτωμα, με ποσό ένταξης έως 8,5 εκατ. ευρώ που καλύπτει το σύνολο της δαπάνης.

Παράλληλα, η αποκατάσταση, στατική ενίσχυση και ενεργειακή αναβάθμιση του διατηρητέου σχολικού συγκροτήματος στην οδό Ικτίνου 5 έχει ενταχθεί προς χρηματοδότηση με το ποσό των 2 εκατ. ευρώ καθώς και η αποκατάσταση του διατηρητέου σχολείου στην οδό Κριεζώτου, με ποσό ένταξης 2 εκατ. ευρώ.

Για τις απαλλοτριώσεις στον Δήμο Θεσσαλονίκης έχουν δεσμευτεί συνολικά περισσότερα από 13 εκατ. ευρώ, με έναν σημαντικό αριθμό να αντιστοιχεί σε εκτάσεις στον τερματικό σταθμό του μετρό και δύο πρόσφατες απαλλοτριώσεις στην περιοχή Χαριλάου έως του ποσού των 857.000 ευρώ.

Επίσης, το Πράσινο Ταμείο έχει χρηματοδοτήσει τα Σχέδια Αστικής Προσβασιμότητας με 124.000 ευρώ, τα Επιχειρησιακά Σχέδια Εξασφάλισης Κοινόχρηστων και Κοινωφελών Χώρων με 74.400 ευρώ και τα Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων με 70.080 ευρώ, ενώ έχουν δεσμευτεί 1,65 εκατ. ευρώ για το Ρέμα Κυβερνείου. Ένα σημαντικό έργο που χρηματοδοτήθηκε από πόρους του Πράσινου Ταμείου αποτελεί η ανάπλαση της περιοχής της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης με ποσό 2,9 εκατ. ευρώ, ένα έργο που είχε αποφασιστεί το 2017 και αποπληρώθηκε εντός του 2025 μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.

Για απαλλοτριώσεις τον Δήμο Κορδελιού-Ευόσμου έχει δεσμευτεί ποσό ύψους έως 445.000 ευρώ, ενώ για την αναβάθμιση κοινόχρηστων χώρων έχουν επίσης χρηματοδοτηθεί ο Δήμος Δέλτα, ο Δήμος Θερμαϊκού, ο Δήμος Παύλου Μελά και ο Δήμος Χαλκηδόνας. Για τη συντήρηση έργων αποκατάστασης της Λίμνης Κορώνειας στο Δήμο Βόλβης εντάχθηκε ποσό ύψους 800.000 ευρώ.

Στην υπόλοιπη Περιφέρεια

Σημαντικά έργα έχουν ενταχθεί και στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Σε αυτά περιλαμβάνεται η διαμόρφωση χώρων πράσινου και παιδικών χαρών, η αναβάθμιση αύλειων χώρων σχολικών μονάδων, η δημιουργία πεζοδρόμων και άλλα έργα αστικής περιβαλλοντικής αναβάθμισης. Ενδεικτικά, κατά τα έτη 2024-2025 έχουν ενταχθεί στην ΠΕ Κιλκίς έργα 400.000 ευρώ, στην ΠΕ Πέλλας έργα ύψους 250.000 ευρώ, στην ΠΕ Πιερίας έργα ύψους 480.000 ευρώ και στην ΠΕ Χαλκιδικής έργα άνω των 770.000 ευρώ. Στην Περιφερειακή ενότητα Ημαθίας έχουν ενταχθεί έργα 1,4 εκατ. ευρώ, που θα διατεθούν για αναπλάσεις στην Βέροια και την Αλεξάνδρεια. Παράλληλα, με ομόφωνη απόφαση του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου είχε εγκριθεί η ένταξη της χρηματοδότησης υλοποίησης ερευνητικού έργου για την αξιοποίηση των υδατικών πόρων του όρους Βερμίου, με ποσό 120.000 ευρώ για τη δημιουργία έργων υδρομάστευσης-κατασκευής ταμιευτήρων νερού, κατόπιν αιτήματος του Δήμου Ηρωικής Πόλεως Νάουσας. Στην ΠΕ Σερρών το Πράσινο Ταμείο χρηματοδότησε μέσα στο 2025 μία σημαντική απαλλοτρίωση του κεντρικού πάρκου ύψους 1,6 εκατ. ευρώ, ενώ και για το Δήμο Ηράκλειας διέθεσε 177.000 ευρώ για τη δημιουργία παιδικών χαρών.

Όσον αφορά τα Σχέδια Αστικής Προσβασιμότητας και Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων ενδεικτικά αναφέρονται τα κάτωθι ποσά ανά Δήμο:

ΠΕ Ημαθίας

- Δήμος Βέροιας: ΣΑΠ: 68.202,48 ευρώ, ΣΦΗΟ: 54.163,20 ευρώ.

- Δήμος Αλεξάνδρειας: ΣΑΠ: 48.250,88 ευρώ, ΣΦΗΟ: 37.018,96 ευρώ.

- Δήμος Ηρωικής Πόλης Νάουσας: ΣΑΠ: 47.120,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 49.600,00 ευρώ.

ΠΕ Κιλκίς

- Δήμος Κιλκίς: ΣΑΠ: 55.583,00 ευρώ.

- Δήμος Παιονίας: ΣΑΠ: 36.828,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 36.952,00 ευρώ.

ΠΕ Χαλκιδικής

- Δήμος Πολύγυρου: ΣΑΠ: 37.028,88 ευρώ.

- Δήμος Αριστοτέλη: ΣΑΠ: 37.076,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 34.348,00 ευρώ.

- Δήμος Κασσάνδρας: ΣΑΠ: 37.028,88 ευρώ, ΣΦΗΟ: 35.712,00 ευρώ.

- Δήμος Νέας Προποντίδας: ΣΑΠ: 37.200,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 36.828,00 ευρώ.

ΠΕ Πιερίας

-Δήμος Κατερίνης: ΣΑΠ: 72.912,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 24.738,00 ευρώ.

ΠΕ Σερρών

-Δήμος Σερρών: ΣΑΠ: 35.712,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 40.920,00 ευρώ.

ΠΕ Πέλλας

-Δήμος Πέλλας: ΣΑΠ: 63.240,00 ευρώ, ΣΦΗΟ: 58.280,00 ευρώ,

Περισσότερα από 16 εκατ. ευρώ για αναπλάσεις και πολεοδομικό σχεδιασμό

Όσον αφορά από χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο 2025» έχουν προϋπολογιστεί για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας πάνω από 16 εκατ. ευρώ για δράσεις που καθορίζονται στο πλαίσιο δυο Μέτρων.

Μέτρο 1: Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ανάπλασης με τις εξής επιλέξιμες δαπάνες:

- Υπομέτρο 1.1: Παρεμβάσεις με αμιγώς πράσινες φυσικές λύσεις.

- Υπομέτρο 1.2: Ολοκληρωμένα έργα αναπλάσεων κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου ή δίκτυο αυτών.

- Υπομέτρο 1.3: Αποκατάσταση όψεων κτιρίων που βρίσκονται στην ιδιοκτησία ΟΤΑ Α’ Βαθμού, με στόχο τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την εξυπηρέτηση αναγκών εγκατάστασης κοινωνικών/ πολιτιστικών λειτουργιών.

Υπομέτρο 1.4: Ενεργειακή αναβάθμιση σχολικών κτιρίων, καθώς και αναβάθμιση των υπαίθριων χώρων αυτών.

Μέτρο 2: Ολοκλήρωση Πολεοδομικού Σχεδιασμού με τις εξής επιλέξιμες δαπάνες:

- Υπομέτρο 2.1: Η σύνταξη και έγκριση των Ρυμοτομικών Σχεδίων Εφαρμογής (Ρ.Σ.Ε.), πολεοδομικών μελετών και πράξεων εφαρμογής

- Υπομέτρο 2.2: Συνοδές μελέτες, όπως Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.), Μελέτες Γεωλογικής Καταλληλότητας, Μελέτες Οριοθέτησης Ρεμάτων και Πράξεις Αναλογισμού.

Με απόφαση του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου έχει ενταχθεί η χρηματοδότηση Μελέτης Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Καλαμαριάς συνολικού ποσού 548.000 ευρώ. Επίσης, η μελέτη πολεοδόμησης του Αγίου Παύλου Χαλκιδικής έχει ενταχθεί με συνολικό ποσού 124.000 ευρώ.

«Ασπίδα» για την προστασία των δασών

Στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Προστασία και αναβάθμιση Δασών» στην Κεντρική Μακεδονία για την περίοδο 2024-2025 έχουν ενταχθεί δράσεις των δασαρχείων της περιοχής για την πυροπροστασία των δημόσιων δασών, αλλά και των ΟΤΑ για την ενίσχυση της πυροπροστασίας των περιαστικών δασών. Ενδεικτικά για την ΠΕ Χαλκιδικής το 2024, ο Δήμος Πολύγυρου έχει απόφαση ένταξης έως του ποσού των 400.000 ευρώ, ο Δήμος Αριστοτέλη έως 170.000 ευρώ, ο Δήμος Κασσάνδρας έως 160.000 ευρώ, ο Δήμος Προποντίδας έως 200.000 ευρώ και ο Δήμος Σιθωνίας έως 230.000 ευρώ.

Επιπλέον, το Πράσινο Ταμείο μέσα από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Γαλάζιο Ταμείο» έχει διαθέσει περίπου 200.000 ευρώ για την κάλυψη αναγκών του Κεντρικού Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης και της επισκευαστικής βάσης Θεσσαλονίκης για τα έτη 2024-2025.

Χρηματοδοτώντας την έρευνα

Στο πεδίο της έρευνας το Πράσινο Ταμείο έχει διαθέσει σημαντικές χρηματοδοτήσεις προς το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για την υλοποίηση διάφορων ερευνητικών προγραμμάτων που συνάδουν με τους σκοπούς του. Ενδεικτικά, για την υλοποίηση ερευνητικού προγράμματος για τη διερεύνηση δυνατοτήτων εφαρμογής σύγχρονων τεχνολογιών στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών έλαβε χρηματοδότηση ύψους 243.500 ευρώ, ένα έργο για την ανάπτυξη και αξιοποίηση μεθόδων εδαφοβελτίωσης με την χρήση βιοστερεών από Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων ύψους 200.000 ευρώ, ενώ συμμετέχει και στο νέο συγχρηματοδοτούμενο έργο LIFE EL-BIOS (hELlenic BIOdiversity Information System), με συνολικό προϋπολογισμό 2,6 εκατ. ευρώ, σε σύμπραξη με φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό με συντονιστή το Πράσινο Ταμείο και στόχο τη δημιουργία του πρώτου Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος για τη βιοποικιλότητα της χώρας.