Στο Αποστολικό ανάγνωσμα της σημερινής Θείας Λειτουργίας (Γαλ. 6: 11-18), ο Απόστολος Παύλος απευθύνει τα τελευταία του λόγια με ιδιαίτερη ένταση: «Ούτε η περιτομή έχει καμιά σημασία, ούτε η απερίτμητη κατάσταση, αλλά μόνο η νέα δημιουργία (ο ανακαινισμένος άνθρωπος)». Με τη φράση αυτή διακηρύσσει το τέλος των εξωτερικών διακρίσεων και την αρχή μίας εσωτερικής πραγματικότητας: ο άνθρωπος του Χριστού δεν σώζεται με τύπους, όπως ήταν η περιτομή στην Παλαιά Διαθήκη, αλλά με τη μεταμόρφωση της καρδιάς του.
Η «πνευματική περιτομή» είναι ακριβώς αυτή η εσωτερική ανακαίνιση, η αποκοπή της αμαρτίας από την καρδιά, η μετάβαση από την εξωτερική τήρηση του Νόμου στη ζωή του Αγίου Πνεύματος. Ο Χριστός δεν ζητά από εμάς να αλλοιώσουμε το σώμα μας, αλλά να μεταμορφώσουμε τον νου και την καρδιά μας, ώστε να ζούμε ως «καινή κτίσις».
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, ερμηνεύοντας αυτό το απόσπασμα παρουσιάζουν αυτή την καινούρια πραγματικότητα. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Εκείνοι που επιμένουν στην περιτομή, το κάνουν για να καυχηθούν με την σάρκα τους· δεν τηρούν ούτε αυτοί τον νόμο, αλλά θέλουν να φαίνονται ευσεβείς στα μάτια των ανθρώπων» (PG 61:678). Η πνευματική ζωή, λέει ο άγιος, δεν έχει να κάνει με το φαίνεσθαι, αλλά με την εσωτερική στάση του ανθρώπου ενώπιον του Θεού. Γι’ αυτό και, συνεχίζοντας την σκέψη του, επισημαίνει ότι: «Ο Παύλος δεν καυχάται στα έργα του, αλλά μόνο στον Σταυρό του Χριστού. Εκεί βρίσκεται η δόξα του πιστού· όχι στην εξωτερική περιτομή, αλλά στη σταύρωση των παθών του» (PG 61:681).
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής εξηγεί ότι η πνευματική περιτομή είναι «η αποκοπή κάθε κακίας από την ψυχή και η ένωση του νου με τον Θεό διά της χάριτος» (Κεφάλαια περί αγάπης, Βʹ 36). Δηλαδή, είναι ένας εσωτερικός αγώνας κάθαρσης και ένωσης με τον προσωπικό Θεό.
Ποια είναι, όμως, η αξία όσων λέει ο Απόστολος Παύλος σε μας όλους, τους σύγχρονους χριστιανούς, όταν μάλιστα ο κόσμος τριγύρω μας μοιάζει να τιμά την εικόνα περισσότερο από το βάθος;
Πιστεύω ακράδαντα ότι η «πνευματική περιτομή», δηλαδή ο αγώνας γι’ αυτή την εσωτερική ανακαίνιση, συνιστά σήμερα πράξη αντίστασης, ώστε να μη μένουμε στην εξωτερική εικόνα, αλλά να αγωνιζόμαστε για εσωτερική μεταμόρφωση.
Η αρχή της αντίστασης αυτής είναι η ειλικρινής αυτογνωσία. Ο Χριστός μάς καλεί να «περιτέμνουμε» από την καρδιά κάθε εγωισμό, θυμό και ματαιότητα και ζώντας με ταπείνωση, χωρίς επίδειξη, προσφέροντας αγάπη και συγχώρηση προς όλους, να την γεμίζουμε με τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος: αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία κ.λπ. (Γαλ. 5:22-23), γιατί αυτά είναι τα αληθινά σημάδια της νέας πραγματικότητας του Χριστού.
Ο Απόστολος Παύλος στο τέλος του αναγνώσματος εύχεται ειρήνη και έλεος σε όσους ζουν σύμφωνα με τον κανόνα του Ευαγγελίου, δηλαδή στον νέο λαό του Θεού. Και αυτή η ειρήνη είναι ο καρπός της «πνευματικής περιτομής», η οποία σηματοδοτεί την καινούρια πραγματικότητα που ο Χριστός γεννά μέσα μας, κάθε φορά που Τον αφήνουμε να αφαιρεί ό,τι περιττό, ό,τι πληγώνει, ό,τι μας χωρίζει από Εκείνον, δηλαδή, κάθε φορά που Του δίνουμε την καρδιά μας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 09.11.2025
