Μέγαρο Μουσικής Πάρνου, Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου στις 7:00 μμ: Στο μικρό αυτό τουριστικό θέρετρο των μόλις 40000 κατοίκων, το οποίο ο Έλληνας πρέσβης στην Εσθονία Γιώργος Παπαδόπουλος χαρακτηρίζει «κάτι σαν τη Μύκονο της Ελλάδας» η μουσική κουλτούρα μοιάζει να είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας της πόλης.
Φαίνεται από την αθρόα προσέλευση του κόσμου, αρκετή ώρα πριν αρχίσει η συναυλία. Οι Εσθονοί συνδυάζουν την απογευματινή έξοδο της Παρασκευής με τη μουσική συναυλία της ΚΟΘ.
Στο διάλλειμα το ευρύχωρο καφέ με τα αναπαυτικά καθίσματα και τα μεγάλα τραπέζια είναι ο χώρος που συναντιούνται για να πιούν το κρασί τους, να φάνε ένα γλυκό, να γευτούν ένα αφέψημα, κάτι σαν να βγαίνουν σε μπαρ.
Στη συνέχεια παρακολουθούν και την υπόλοιπη συναυλία και φεύγουν μάλλον για το σπίτι, αφού τα περισσότερα καταστήματα εστίασης κλείνουν την κουζίνα τους περίπου στις 9.30μμ, ενώ ελάχιστα μπαρ παραμένουν ανοιχτά μέχρι τα μεσάνυχτα.
Μέγαρο Μουσικής Ταλίν, Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου στις 7μμ: Ο χώρος (Estonian Concert Hall) σε αντίθεση με εκείνον του Πάρνου που είναι σχετικά νεόδμητος, χτισμένος το 2002, είναι ένα ιστορικό κτήριο και αποτελεί τη σημαντικότερη εστία συναυλιών και παραστάσεων θεάτρου της χώρας, ενώ φιλοξενεί τόσο εγχώριους όσο και διεθνείς καλλιτέχνες και σχήματα. Εδώ, ο μέσος όρος ηλικίας που προσέρχεται στη συναυλία είναι αρκετά πιο χαμηλός -ανάμεσα στο κοινό υπάρχουν ακόμη και έφηβοι- ενώ ο κώδικας ντυσίματος είναι επίσημο ένδυμα: Κυρίες με μαύρες εξώπλατες τουαλέτες, γόβες στιλέτο, τακούνια, φρεσκοσιδερωμένα κοστούμια για τους άνδρες και γραβάτες, γενικότερα ένα κλίμα εξόδου χλιδής. Και σε αυτή την περίπτωση το διάλλειμα γίνεται η αφορμή για να σχηματιστούν ουρές στο ταμείο του καφέ, που διαθέτει τα πάντα: σαμπάνια, κρασιά, ντόπια λαχταριστά γλυκά- γαστρονομικές υπερπαραγωγές. «Είναι σημαντικό ότι έχουμε τόσο κόσμο σε μια μέρα που οι περισσότεροι Εσθονοί βρίσκονται εκτός Ταλίν, στα εξοχικά τους ή σε εκδρομές», επεσήμανε ο Έλληνας πρέσβης.
Όμως, το Τάλιν μοιάζει να μην κοιμάται ποτέ αφού και μετά το τέλος της συναυλίας το κέντρο και η εντυπωσιακή παλιά πόλη του είναι γεμάτη με κόσμο με πολλά εστιατόρια, μουσικές σκηνές με ζωντανή μουσική, αλλά και μπαρ που μένουν ανοιχτά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες…
Ο μαέστρος Mihkel Kütson, ένας αληθινά ευγενικός, ευαίσθητος διεθνής καλλιτέχνης
Σε αυτή τη χώρα με την τεράστια μουσική παιδεία οι δύο συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης καταχειροκροτήθηκαν. Μετά την ολοκλήρωσή τους το κοινό έφερε ξανά και ξανά, για πέντε φορές, επί σκηνής τον Εσθονό μαέστρο Mihkel Kütson, ενώ και τα «ποδοκροτήματα» (η γνωστή συνήθεια του χτυπήματος των ποδιών στο πάτωμα σε ένδειξη ενθουσιασμού, θαυμασμού και σεβασμού) των μουσικών της ΚΟΘ επικροτούσαν το έργο του διευθυντή ορχήστρας, αναδεικνύοντας εμφανώς «την καλή σχέση του με όλους» τους, όπως επιβεβαίωσαν στο emakedonia πολλά από τα μέλη της ορχήστρας.
Άλλωστε, «ο μαέστρος είναι αυτός που κάνει τη διαφορά» στην παρουσίαση ενός έργου, όπως τόνισε αργότερα στα καμαρίνια ένας από τους τσελίστες.
Ο Kütson, ένας αληθινά ευγενικός, ευαίσθητος διεθνής καλλιτέχνης, διηύθυνε με σπάνια εκφραστικότητα τα τέσσερα έργα του προγράμματος αντιμετωπίζοντας τους μουσικούς με ανθρωπιά, ενσυναίσθηση και τρυφερότητα στη διάρκεια της προετοιμασίας.
Οι κυματισμοί των πλούσιων ξανθών μαλλιών του στις στιγμές της έντασης του σώματός του που ακολουθούσε πιστά τον ρυθμό, οι άλλοτε αργές, άλλοτε γρήγορες κινήσεις των χεριών του που θύμιζαν χορευτή λυρικής σκηνής, οι αλλαγές στην όψη του προσώπου του ανάλογα με το συναίσθημα που ενέπνεαν κάθε φορά οι νότες, η απεύθυνσή του στις κατηγορίες των οργάνων με τη μπαγκέτα, το πρόσωπο ή τα χέρια του δικαίωσαν την τοποθέτησή του στο πόντιουμ των δύο αυτών μεγάλων, σοβαρών και υψηλών προσδοκιών για την εξωστρέφεια της ορχήστρας συναυλιών.
Εντυπωσίασε η αρχαία ελληνική λύρα
Ο πρωτεργάτης της νέας σχολής αρχαίας ελληνικής λύρας Νίκος Ξανθούλης ήταν άλλος ένας από αυτούς που εντυπωσίασαν το εσθονικό κοινό – ένα μεγάλο μέρος του ήρθε για να γνωρίσει το όργανο αυτό που παρέμενε στην αφάνεια για πάνω από 1500 χρόνια, κυνηγημένο από τον χριστιανισμό ως παγανιστικό. Υπενθυμίζουμε ότι στο πλαίσιο της συναυλίας παρουσιάστηκε το δεύτερο κομμάτι που η ΚΟΘ ανέθεσε σε συνθέτη να γράψει για το όργανο αυτό (το πρώτο παίχτηκε στη συναυλία της στη Βιέννη). Πρόκειται για το κονσέρτο για αρχαία ελληνική λύρα και βιολί που γράφτηκε από τον διάσημο Αμερικανό συνθέτη Λόουελ Λίμπερμαν.
Ο Ξανθούλης χαιρετά τον κόσμο στην εσθονική γλώσσα και όλοι χειροκροτούν ενθουσιασμένοι. Στη συνέχεια σε άπταιστα αγγλικά εξηγεί τον τριπλό ρόλο της λύρας στον χρυσό αιώνα του Περικλή (εκπαιδευτικός, «διαφημιστικός», θεραπευτικός), μιλάει για την ιστορία του οργάνου που κατασκεύασε ο Ερμής για τον Απόλλωνα ο οποίος «δεν ήταν και τόσο καλό παιδί», κάνει μια εισαγωγή παίζοντας το «Θαλασσάκι», δίνει ένα συνοπτικό μάθημα στους Εσθονούς για τον τρόπο με τον οποίο παίζεται το επτάχορδο όργανο, με τι υλικά είναι κατασκευασμένο, αλλά και ποια είναι η σημερινή του σημασία για τη σύγχρονη Ελλάδα.
Ο Δρ. Νίκος Ξανθούλης είναι συνθέτης. Υπηρέτησε για 25 χρόνια ως κορυφαίος Α΄ τρομπεττίστας την Ορχήστρας της ΕΛΣ. Ως σολίστ και ως συνθέτης έχει παρουσιασθεί σε πάνω από 30 χώρες. Έχει εκδώσει δεκατέσσερις προσωπικούς δίσκους και συμμετείχε σε άλλους τέσσερις ομαδικούς. Συνθετικά έχει ασχοληθεί κυρίως με τις παιδικές όπερες και με τη μουσική για το Αρχαίο Θέατρο. Έχει συνεργαστεί με την Ασπασία Παπαθανασίου (επί δεκαετία) και με την Άννα Συνοδινού (Φεστιβάλ Αθηνών- Επιδαύρου). Το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αμερικής του έχει απονείμει τη διάκριση Kress Luctureship για την έρευνά του πάνω στην Αρχαία Ελληνική Μουσική δύο φορές: το 2012-13 και το 2017-18. Τέσσερα κρατικά θέατρα της Ρωσίας έχουν συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό τους τραγωδίες με τη μουσική του, ενώ η παράσταση «Τρωάδες» για την οποία έγραψε τη μουσική, κέρδισε το θεατρικό Γκαν Πρι της Μόσχας ως η καλύτερη κλασική παράσταση της Ρωσίας. Τα τελευταία 10 χρόνια έχει αφιερωθεί στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής λύρας. Τον Μάϊο του 2018 παρουσίασε την πρώτη παγκοσμίως μέθοδο εκμάθησης αρχαίας ελληνικής επτάχορδης λύρας σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά – αγγλικά) η οποία ήταν στην βραχεία λίστα των βραβείων Public για το 2019.
Η μεγάλη ατυχία και ο επαγγελματισμός του Αντώνη Σουσάμογλου
Ο ίδιος ονειρευόταν καιρό να συμπράξει με τον διεθνούς φήμης βιολιστή Ντάνιελ Χόουπ που επρόκειτο να ερμηνεύσει το ένα από τα δύο σολιστικά μέρη του έργου. Όμως ήταν άτυχος όπως και όλη η ΚΟΘ: Μια μέρα πριν την πρεμιέρα στο Πάρνου ο βιολονίστας νόσησε από μόλυνση στο έντερο με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο του Ταλίν με τους Εσθονούς γιατρούς να του απαγορεύουν οποιαδήποτε δραστηριότητα. Έτσι, επέτρεψε στην Ελβετία για θεραπεία.
Το κενό που δημιουργήθηκε ξαφνικά είχε ως αποτέλεσμα το «φορτίο» να πέσει στους ώμους του Αντώνη Σουσάμογλου. Ο εξάρχων βιολιστής της ΚΟΘ απέδειξε για άλλη μια φορά το υψηλό αίσθημα ευθύνης που τον διακατέχει, τη συνέπεια και τον αξιοθαύμαστο επαγγελματισμό του. Σε ένα κομμάτι που δεν γνώριζε καθόλου και αναγκάστηκε να εξασκηθεί στη διάρκεια της πρώτης δοκιμής, αλλά και να μελετήσει εντατικά την προηγούμενη βραδιά της συναυλίας έδειξε πόσο δεξιοτέχνης είναι. Μέσα από τη δική του προσωπική έκφραση, δίχως να επιχειρήσει ασφαλώς μιμήσεις, ο Σουσάμογλου κατόρθωσε να μετατρέψει το κενό σε… πλεονέκτημα κάνοντας το κοινό πραγματικό κοινωνό σε ένα κομμάτι που δεν είχε ξανακούσει συνοδεία ενός οργάνου, της αρχαίας ελληνικής λύρας, που μέχρι τώρα ήταν άγνωστο στους Εσθονούς. «Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα φυσικά όταν έμαθα για την ασθένεια του Χόουπ ήταν να γίνει καλά ο άνθρωπος. Όταν διαπιστώσαμε ότι τελικά δεν πρόκειται να συμμετάσχει στις συναυλίες επιστράτευσα όλη την ψυχραιμία και την πείρα μου και προσπάθησα για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα», τόνισε ο μουσικός στο emakedonia.
Νωρίτερα, στα τρία λεωφορεία της ελληνικής αποστολής στην Εσθονία, διανεμήθηκε μια μεγάλη κάρτα όπου μουσικοί και συνοδοί έγραψαν τις ευχές τους για καλή ανάρρωση, ώστε να αποσταλεί στον σολίστα.
Λόγω της απουσίας του Χόουπ που θα ερμήνευε επίσης τη «Σερενάτα πάνω στο Συμπόσιο του Πλάτωνα», η ορχήστρα παρουσίασε τελικά τη Δωδεκανησιακή Σουίτα του Γιάννη Κωνσταντινίδη, ένα έργο που συμβάδιζε με τον σκοπό του Α΄ μέρους της συναυλίας ο οποίος συνίστατο στην ανάδειξη του ελληνικού στοιχείου στη μουσική. Το πρόγραμμα άρχισε με τη συμφωνική εικόνα «Αυγή στον Παρθενώνα» του ιδρυτή της ΚΟΘ Σόλωνα Μιχαηλίδη, ενώ το Β΄ μέρος περιέλαβε τη δραματική «Συμφωνία αρ. 2΄» του Σούμαν που ολοκλήρωσε και τη συναυλία.
Σε όλη τη διάρκεια των δύο συναυλιών οι μουσικοί της ΚΟΘ έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Με αξιέπαινη πειθαρχία και απίστευτη ακρίβεια που πρόδιδε πολλή μελέτη και αγάπη γι’ αυτό που κάνουν απέδειξαν ότι η ορχήστρα έχει όλα τα φόντα, τις προδιαγραφές και τη δυναμική ώστε να ακολουθήσει μια ανοδική πορεία στο εξωτερικό αποτελώντας πια ένα διεθνές σχήμα κύρους. Μένει πια να το δούμε να συμβαίνει…
Έλληνας πρέσβης: Φοβούνται τον Πούτιν;
Τη συναυλία στο Ταλίν παρακολούθησαν 7-8 πρέσβεις άλλων χωρών καλεσμένοι της ελληνικής πρεσβείας.
Στη σκιά των αναταραχών που συνέβησαν πριν μια εβδομάδα με την αποστολή εκ μέρους της Ρωσίας drones σε διάφορες χώρες της Βαλτικής, λίγες μέρες πριν η ΚΟΘ αναχωρήσει για την Εσθονία, ο επί τρία χρόνια Έλληνας πρέσβης ήταν ιδιαίτερα καθησυχαστικός μιλώντας στο emakedonia: «Για εμάς που γνωρίζουμε λίγο πώς έχουν τα πράγματα, θα έλεγα ότι υπάρχει ανησυχία. Δεν υπάρχει ούτε για την επίσημη εσθονική κυβέρνηση γιατί δεν έχει αλλάξει ο βαθμός προσοχής και επιτήρησης. Δεν θεωρούν δηλαδή ότι υπάρχει επικείμενος κίνδυνος για τη χώρα. Παρόλα αυτά παρακολουθούν με ανησυχία τα συμβαίνοντα στην περιοχή, είναι η δική τους γειτονιά, νιώθουν απειλή εξ’ ανατολών και προσπαθούν να είναι έτοιμοι για την απευκταία περίπτωση που συμβεί κάτι. Δεν έχω δει όμως να κάμπτεται η οικονομική δραστηριότητα ή να υπάρχει ροή εξόδου. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα δύο πρώτα φαινόμενα που παρατηρεί κανείς είναι αυτά».
Στην πρωτεύουσα της Εσθονίας το βιοτικό επίπεδο είναι αρκετά υψηλό σε σχέση με τις άλλες πόλεις, αν και η χώρα εξέρχεται από μια μακρά περίοδο ύφεσης και τώρα προσπαθεί να ανακάμψει, όπως τονίζει ο Έλληνας πρέσβης. Το ελληνικό στοιχείο στην περιοχή είναι μικρό αφού στη χώρα ζουν 90 περίπου Έλληνες, οι περισσότεροι από τους οποίους στο Ταλίν, και ασχολούνται είτε με την πληροφορική, είτε με εμπορικές δραστηριότητες. «Συμμετέχουν όμως όλοι στις εκδηλώσεις της πρεσβείας», καταλήγει ο πρέσβης.
