Του Νικόλα Τακά
CEO, THERMI GROUP
Στη χώρα του ήλιου, της θάλασσας και του τουρισμού παρατηρούμε το φαινόμενο τους τουριστικούς μήνες το νερό να κόβεται και η ενέργεια να πετιέται. Όχι μεταφορικά -κυριολεκτικά.
Το φαινόμενο των περικοπών στην παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) έλαβε φέτος πρωτοφανείς διαστάσεις: μόνο το πρώτο πεντάμηνο του 2025, περισσότερες από 975 GWh «πράσινης» ενέργειας απορρίφθηκαν από το σύστημα, επειδή το δίκτυο δεν μπορούσε να την απορροφήσει. Και ενώ αυτή η ενέργεια ήταν έτοιμη, φτηνή και καθαρή, δεν αξιοποιήθηκε πουθενά, θέτοντας θέματα βιωσιμότητας των παραγωγών από ΑΠΕ.
Την ίδια στιγμή, σε πολλές περιοχές της χώρας μας δεν υπάρχει νερό. Από τη Χαλκιδική και τη Νότια Εύβοια μέχρι τα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες, οι πολίτες βιώνουν καθημερινά πολύωρες διακοπές ύδρευσης, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η αντίθεση είναι κραυγαλέα: παράγουμε καθαρή ενέργεια και τη χάνουμε, ενώ διψάμε.
Αφαλάτωση: Η λύση είναι μπροστά μας
Για να παραχθεί ένα κυβικό μέτρο νερού από αφαλάτωση χρειάζονται περίπου τρεις κιλοβατώρες. Δηλαδή, στατιστικά, λιγότερη ενέργεια απ’ όση απαιτεί η φόρτιση ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου.
Το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι αυτές οι κιλοβατώρες, τις ώρες 09:00-15:00, έχουν μηδενική ή σχεδόν μηδενική τιμή. Τότε, τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά φτάνουν στο απόγειό τους, αλλά το σύστημα δεν μπορεί να τις απορροφήσει. Οι διαχειριστές αναγκάζονται να τις «κόψουν». Και όμως, αυτή η ενέργεια θα μπορούσε να μετατρέπεται σε πόσιμο νερό.
Το παγκόσμιο παράδειγμα: Ισραήλ και Καλιφόρνια
Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε κάτι. Το Ισραήλ έχει ήδη αρδεύσει την έρημο με λύσεις που στηρίζονται στην αφαλάτωση, την ηλιακή ενέργεια και την ορθολογική διαχείριση των πόρων. Η Αλμερία στην Ισπανία -μία ξηρή, ημι-ερημική περιοχή- έχει γίνει πλέον πρωτοπόρος στη γεωργία θερμοκηπίου με αφαλάτωση που ηλεκτροδοτείται από φωτοβολταϊκά πάρκα. Η ανατολική επαρχία τις Ras Al-Khair τις Σαουδικής Αραβίας έχει ικανότητα αφαλάτωσης 1.025.000 κυβικών την ημέρα ηλεκτροδοτούμενα από ΑΠΕ.
Και εμείς, στη χώρα με μία από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές στον κόσμο, αδυνατούμε να φέρουμε νερό λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη θάλασσα.
Μία πρόταση που δεν κοστίζει -αποδίδει
Το Κράτος θα μπορούσε να:
* εγκαταστήσει μονάδες αφαλάτωσης σε περιοχές με λειψυδρία σε όλη την Ελλάδα όπου θα ηλεκτροδοτούνται από την περικοπτόμενη παραγωγή ΑΠΕ
* επιβάλει κυμαινόμενο τιμολόγιο ενέργειας, με μηδενική ή χαμηλή τιμή τις ώρες των περικοπών, ειδικά για ΔΕΥΑ και αγροτική χρήση
* επιδοτήσει την ενέργεια, αντί για χρήμα, στους αγρότες: να τους παρέχει δωρεάν ρεύμα για άρδευση τις φθηνές ώρες, κάτι που έχει σχεδόν μηδενικό δημοσιονομικό κόστος
* σχεδιάσει εθνικό δίκτυο αγωγών μικρής κλίμακας, ώστε να μεταφέρει νερό από παράκτιες μονάδες σε διψασμένα χωράφια.
Η Ελλάδα καλλιεργεί μόλις το 8% της έκτασής της. Τι θα σήμαινε για την αγροτική οικονομία και την αυτάρκεια της χώρας, αν αυτό γινόταν 10%, 12%, ακόμα και 16%;
Το ερώτημα είναι πολιτικό, όχι τεχνικό
Η τεχνολογία υπάρχει. Η ενέργεια υπάρχει. Το νερό υπάρχει -στη θάλασσα, απλώς χρειάζεται μετατροπή. Το μόνο που λείπει είναι πολιτική βούληση και κοινή λογική.
Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων που παρουσίασε σήμερα η κυβέρνηση, ανακοινώθηκαν 25 έργα ύδρευσης και αφαλάτωσης σε 19 δήμους, ύψους 18 εκατ. ευρώ. Το ευρύτερο πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0», χρηματοδοτούμενο μέσω ΣΔΙΤ και ύψους 4 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει Α) εκσυγχρονισμό φραγμάτων, λιμνοδεξαμενών και υπογείων αρδευτικών δικτύων, Β) ψηφιακή παρακολούθηση και «έξυπνα» συστήματα άρδευσης, Γ) προσαρμογή μέσω της Ευρωπαϊκής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) με 500 εκατ. ευρώ για μεγάλα και μικρότερα εγγειοβελτιωτικά έργα. Πρόκειται για ένα πρώτο θετικό βήμα. Το στοίχημα, ωστόσο, είναι να πάμε πέρα από τα αποσπασματικά έργα και να συνδέσουμε την ενεργειακή υπερπροσφορά με την υδατική ζήτηση, δημιουργώντας έναν βιώσιμο και κυκλικό παραγωγικό κύκλο.
Δημόσια αγαθά, όπως το νερό και η ενέργεια, απαιτούν ολοκληρωμένη και συνεκτική διαχείριση. Οι υποδομές, τα κονδύλια και οι θεσμοί έχουν ήδη κινητοποιηθεί. Το επόμενο βήμα είναι απλό και αναγκαίο: να μετατρέψουμε την ενεργειακή υπεραπόδοση σε υδατική προσαρμογή, μετατρέποντας πολύτιμη πλεονάζουσα ΑΠΕ σε ζωογόνο νερό.
Είναι πλέον ξεκάθαρο: το ζήτημα δεν αφορά αν μπορούμε, αλλά αν θα το τολμήσουμε, γιατί είναι απλώς αδιανόητο, εν έτει 2025, να πετάμε ενέργεια και να διψάμε.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.07.2025
