Παρά την φαινομενική ευημερία των αριθμών -οι αφίξεις αναμένεται να ξεπεράσουν τα 42 εκατ. ευρώ φέτος (από 40,7 εκατ. πέρσι) και τα έσοδα κινούνται κοντά στα περσινά- η τουριστική βιομηχανία, καλείται να λάβει αποφάσεις, χαράσσοντας μία νέα στρατηγική που θα θωρακίσει το μέλλον της.
Στη Βόρεια Ελλάδα κορυφαίοι τουριστικοί προορισμοί αρχίζουν να εμφανίζουν σημάδια «κόπωσης», με επιδόσεις ίδιες ή και με μικρή τάση υποχώρησης, όπως για παράδειγμα στη Χαλκιδική, που οι αφίξεις υπολογίζεται ότι θα είναι μειωμένες κατά 5%-10%, ενώ αντίστοιχη είναι η μείωση και στα έσοδα, σε σύγκριση με το 2024. Παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση αυτής της εικόνας είναι:
- οι διαρκείς ανατιμήσεις και τα συρρικνωμένα εισοδήματα, καθώς οι πολίτες ξοδεύουν με σύνεση και μέτρο στις διακοπές τους
- η πίεση που ασκείται στα ξενοδοχεία από την απογείωση του λειτουργικού κόστους
- τα νέα δεδομένα που βάζει στην αγορά η ψηφιακή κάρτα εργασίας
- η άνθιση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, που κερδίζουν ολοένα και αυξανόμενο κομμάτι της πίτας από τα «παραδοσιακά» καταλύματα.
Χαλκιδική: Χλιαρό ξεκίνημα, «ταμείο» το φθινόπωρο
Η κορυφαία τουριστική δύναμη της Βόρειας Ελλάδας εισέρχεται με συγκρατημένη αισιοδοξία και ρεαλιστικές προσδοκίες στον πλέον «καυτό» μήνα–βαρόμετρο της σεζόν, τον Αύγουστο. Η κίνηση είναι αυξημένη σε σχέση με πέρσι από Ρουμάνους, Βούλγαρους, Σέρβους και Τούρκους, που έμαθαν αυτό που ήταν γνωστό στους Έλληνες, ότι «σαν τη Χαλκιδική δεν έχει».
«Η σεζόν ξεκίνησε μουδιασμένα. Τον Μάιο είχαμε πτώση της κίνησης σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2024 κατά 5%-10%. Στη συνέχεια ο Ιούνιος κύλησε καλύτερα, ενώ τον Ιούλιο η μέση πληρότητα άγγιξε το 80%-85%. Για τον Αύγουστο, αυτήν τη στιγμή η μέση πληρότητα αγγίζει το 75%, αλλά όσο περνούν οι μέρες αυτό το ποσοστό θα ανέβει. Ιούλιος και Αύγουστος μοιάζουν με τους περσινούς. Στη συνέχεια αναμένουμε, με τα τωρινά δεδομένα, ικανοποιητικές επιδόσεις για Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, με αυξημένη κίνηση τους φθινοπωρινούς μήνες από τις αγορές της Δυτικής Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα, με τα στοιχεία που έχουμε μπορούμε να μιλάμε για απώλειες σε αφίξεις και έσοδα 5%-10% στο σύνολο της σεζόν σε σχέση με το 2024, αλλά ο λογαριασμός θα γίνει στο τέλος», σημειώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδοχείων Χαλκιδικής, Γρηγόρης Τάσιος.
«Μαχαίρι» στα έξοδα για Έλληνες και ξένους
«Οι Έλληνες μένουν 3-5 μέρες στη Χαλκιδική, οι Βαλκάνιοι 5-7, αυτό δεν έχει αλλάξει. Όμως, τόσο οι Έλληνες όσο και οι ξένοι ξοδεύουν λιγότερα σε εστίαση και διασκέδαση. Η τάση αυτή, που την είδαμε και πέρσι, οφείλεται στη διαρκή συρρίκνωση των εισοδημάτων πανευρωπαϊκά. Λίγο–πολύ τα προβλήματα είναι κοινά. Οι τουρίστες έχουν λιγότερα χρήματα και επιλέγουν πιο συγκρατημένα πού θα τα ξοδέψουν. Παράλληλα, ο κ. Τάσιος κάνει ιδιαίτερη μνεία στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα καταλύματα που «υφίστανται μία αύξηση 10% κάθε χρόνο στα λειτουργικά κόστη».
Για την ψηφιακή κάρτα εργασίας θεωρεί πως είναι ένα θετικό βήμα, αν και «το μέτρο έχει κάποιες αντικειμενικές δυσκολίες στην εφαρμογή του».
Ήλιος-θάλασσα και υποδομές
Πάντως, το μοντέλο της Χαλκιδικής με τον ήλιο και τη θάλασσα εμφανίζει ανθεκτικότητα και σταθερότητα. Ο φόβος μας, τώρα που κορυφώνεται η σεζόν, έχει να κάνει με κάποιο απρόβλεπτο καιρικό φαινόμενο που θα μπορούσε να διαταράξει την κίνηση», επισημαίνει ο κ. Τάσιος. Αναφερόμενος στις υποδομές, ο πρόεδρος των ξενοδόχων της περιοχής εμφανίζεται προβληματισμένος με τις διακοπές νερού, που επηρεάζουν ιδιαίτερα την περιοχή της Κασσάνδρας στο πρώτο πόδι, αναγνωρίζοντας, βέβαια, τις διαρκείς προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να απαλύνει τις συνέπειες ενός ζητήματος που ταλαιπωρεί κατοίκους κι επισκέπτες.
Ταυτόχρονα, αξιολογεί θετικά την ενίσχυση του αισθήματος ασφαλείας, εξαιτίας της αισθητά αυξημένης παρουσίας αστυνομικών δυνάμεων στη Χαλκιδική. Επίσης, διαπιστώνει βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, με περισσότερα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ φέτος και με την ενίσχυση του προσωπικού στις δομές υγείας.
Ανοίγοντας την εικόνα και με το βλέμμα στο αύριο, βάζει στο τραπέζι το ζήτημα της οριοθέτησης του αριθμού των επισκεπτών που μπορεί να εξυπηρετήσει η Χαλκιδική, βάσει και των υποδομών που υπάρχουν. «Πρέπει να αποφασίσουμε πού θέλουμε να πάμε», τονίζει.
Πιερία: Περιμένει δυνατό Αύγουστο, ρίχνει δίχτυα στο Ηνωμένο Βασίλειο
Η σεζόν ξεκίνησε χλιαρά στην Πιερία, από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου και μετά, επισημαίνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Πιερίας, Ηλίας Τσιτλακίδης. Ο ίδιος δηλώνει ικανοποιημένος, αναφέροντας ότι πληρότητες αγγίζουν το 80%. «Αναμένουμε έναν πολύ δυνατό Αύγουστο, με πληρότητες πάνω από 80%. Στην περιοχή έρχονται Βαλκάνιοι, Γερμανοί (που εμφανίζουν αύξηση στη μέση διάρκεια παραμονής), Ολλανδοί, Έλληνες φυσικά, ενώ αναμένουμε και τουρίστες από το Ηνωμένο Βασίλειο, για πρώτη φορά. Οι επισκέπτες ξοδεύουν με μέτρο για φαγητό και διασκέδαση», αναφέρει ο κ. Τσιτλακίδης. Αναφορικά με τις δυσκολίες του κλάδου, δεν παραλείπει να αναφέρει ότι τα καταλύματα αντιμετωπίζουν υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις, ενώ «έχουμε και το τέλος ανθεκτικότητας για την κλιματική κρίση που έχει αυξηθεί πάνω από 100% τα τελευταία χρόνια».
Καβάλα: Δύναμη πυρός ο οδικός τουρισμός
«Η σεζόν για εμάς άργησε να αρχίσει. Είμαστε αισιόδοξοι για τον Αύγουστο, αναμένοντας πληρότητες της τάξεως του 80%. Η περιοχή κατά βάση στηρίζεται στον οδικό τουρισμό από Βαλκάνιους και Έλληνες, ενώ έχουμε και επισκέπτες από Κεντρική Ευρώπη», αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Καβάλας, Αντώνης Μιτζάλης.
Όπως λέει ο ίδιος, φέτος υπάρχει η αίσθηση πως οι τουρίστες ξοδεύουν λιγότερα, όπως προσθέτει ότι «δεν μπορούμε να μιλάμε για ‘ποιοτικούς’ και ‘μη ποιοτικούς’ τουρίστες. Χρειάζεται να πορευτούμε με αυτά που έχουμε, δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε άπειρο αριθμό τουριστών, δεν συνορεύουμε με την Ελβετία, συνορεύουμε με τα Βαλκάνια. Το τουριστικό μας προϊόν πρέπει να το προστατεύσουμε, γιατί ό,τι κάνουμε θα το βρούμε μπροστά μας, όχι φέτος αλλά τα επόμενα χρόνια -βλέπουμε τι γίνεται σε μερικά νησιά. Πρέπει να συζητήσουμε σοβαρά το πού θέλουμε να πάμε, τα περί ποιοτικού τουρισμού πολλές φορές αποτελούν δικαιολογίες», σχολιάζει. Ο κ. Μιτζάλης εμφανίζεται προβληματισμένος από τις μεγάλες αυξήσεις στα λειτουργικά και μισθολογικά κόστη των ξενοδοχείων, που μοιραία επηρεάζουν και τις τελικές τιμές των τουριστικών πακέτων, αλλά και από τον «αθέμιτο ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουν τα ξενοδοχεία από τα Airbnb»
«Λέμε για ελλείψεις 30.000-40.000 εργαζομένων στον τουρισμό. Οι άνθρωποι αυτοί δεν εξαφανίστηκαν, πήγαν αλλού, μεγάλο μέρος τους πιθανώς στη μαύρη οικονομία. Αλήθεια ποιος καθαρίζει τα Αirbnb; Ό,τι αποτυπώνεται στις στατιστικές δεν συμβαδίζει με αυτά που βλέπουμε στην πραγματικότητα. Σε πολλές περιπτώσεις στη μαύρη οικονομία επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας, ο καθένας κάνει ό,τι θέλει», τονίζει.
Θάσος: Με βαλκανικό αέρα… ανοίγει τα πανιά της
«Τον Ιούλιο με βάση και τα στοιχεία του Λιμεναρχείου είχαμε στο νησί 7% περισσότερες αφίξεις σε σχέση με το 2024. Τον Αύγουστο αναμένουμε πληρότητες 80% μεσοσταθμικά. Το νησί στηρίζεται στη βαλκανική αγορά, κυρίως στη Ρουμανική αλλά όχι μόνο. Φέτος διάχυτη είναι η εντύπωση πως οι τουρίστες ξοδεύουν λιγότερα», σημειώνει από την πλευρά του ο πρόεδρος των Ξενοδόχων της Θάσου, Πάρης Παρασχούδης.
Έρχονται περισσότεροι, μένουν και ξοδεύουν λιγότερο
Παρά τα ρεκόρ σε αφίξεις και εισπράξεις που σε μεγάλο βαθμό είναι απότοκο του υψηλού πληθωρισμού, η πορεία της τουριστικής κίνησης και των εσόδων έχει αρχίσει να δημιουργεί προβληματισμό. Ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, σε πρόσφατη εκδήλωση τόνισε ότι έχουμε πλέον μία επιπεδοποίηση της κίνησης, ειδικά στα νησιά, και αυτό θα φανεί περισσότερο όταν βγουν τα αποτελέσματα του Ιουνίου και του Ιουλίου. Μάλιστα, σημείωσε ότι αν φέτος είμαστε στα περσινά επίπεδα, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μία επιτυχημένη χρονιά, ενώ την επόμενη χρονιά δεν αποκλείεται η βαριά βιομηχανία της χώρας μας να φρενάρει, με την πτώση των εισοδημάτων των Ευρωπαίων, τη συνεχιζόμενη ακρίβεια και το ασταθές γεωπολιτικό σκηνικό να σφίγγουν τον κλοιό.
Οι επισκέπτες μένουν λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερα, γεγονός που γεννά επίμονα ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού τουριστικού μοντέλου. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα μελέτης της Eurobank, τα τελευταία χρόνια το μοντέλο του ελληνικού τουρισμού μεταβάλλεται προς την κατεύθυνση «όλο και περισσότεροι τουρίστες οι οποίοι διαμένουν όλο και λιγότερο στη χώρα και αφήνουν όλο και λιγότερα χρήματα». Παράλληλα, οι ανεπαρκείς υποδομές σε πολλές περιοχές καθιστούν τη διαχείριση του τουριστικού κύματος μία ανυπέρβλητη πρόκληση. Στον βαθμό στον οποίο η άνοδος της ζήτησης μεταφράζεται σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος και του επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών, η διατηρησιμότητα αυτής της ζήτησης στο μακροχρόνιο διάστημα κάθε άλλο παρά σίγουρη θεωρείται.
Το κρίσιμο στοίχημα αύξησης της μέσης δαπάνης
Σύμφωνα με τη μελέτη της Eurobank, το κλειδί στην προσπάθεια στροφής σε ένα πιο διατηρήσιμο τουριστικό μοντέλο, είναι η επιδίωξη της αύξησης της οικονομικής συνεισφοράς του κλάδου, όχι μέσω αύξησης του αριθμού των αφίξεων αλλά μέσω αύξησης της δαπάνης ανά επισκέπτη. Αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει την παραδοχή ότι η βιωσιμότητα του τουριστικού «προϊόντος» σε κάθε προορισμό συνδέεται με τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία του περιβάλλοντος και βεβαίως την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών σε «λογικές» τιμές. Οι συγκεκριμένοι παράγοντες εγγυώνται την αυθεντικότητα της εμπειρίας. Αυτά δύσκολα είναι συμβατά με ένα μοντέλο μαζικού τουρισμού με ανεξέλεγκτη δόμηση των πάντων.
Από τα στοιχεία της μελέτης προκύπτει ότι την 5ετία 2020-2024, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις στην Ελλάδα, μετά την κατακόρυφη συρρίκνωσή τους στα 4,3 δισ. ευρώ, ανέκαμψαν ταχέως στα 21,6 δισ. ευρώ το 2024. Παρά ταύτα, δεν ξεπέρασαν τα προ πανδημίας επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ σε πραγματικούς όρους, ήτοι σε σταθερές τιμές, το απόλυτο μέγεθός τους ήταν μικρότερο κατά 1,6% σε σύγκριση με το 2019.
Από τις αφίξεις η άνοδος των εισπράξεων
Την ίδια στιγμή, η άνοδος των ταξιδιωτικών εισπράξεων στην Ελλάδα από το 2011 μέχρι το 2024 (5,8% κατά μέσο όρο ετησίως) προήλθε κυρίως από τη συνιστώσα των αφίξεων. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής των αφίξεων ήταν 7,1%, οδηγώντας την εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση στους 40,7 εκατ. ταξιδιώτες το 2024 (συμπεριλαμβανομένων των αφίξεων από κρουαζιέρα), από 15 εκατ. το 2010. Αντιθέτως, η μέση δαπάνη των ταξιδιωτών μειώθηκε στα 530,6 ευρώ το 2024, από 640,4 ευρώ το 2010. Αυτό αντανακλά τη μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής των ταξιδιωτών στην Ελλάδα στις 5,9 διανυκτερεύσεις το 2024, από 9,3 το 2010.
Ενθαρρυντικά δείγματα
Με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ, η μέση τουριστική δαπάνη κατέγραψε εντυπωσιακή αύξηση τον φετινό Μάιο σε ετήσια βάση. Συγκεκριμένα η δαπάνη έφτασε τα 716 ευρώ από 591 πέρσι (+21,1%). Η αύξηση αυτή επισκίασε τη μείωση των αφίξεων κατά 2,7% και οδήγησε στην εκτίναξη των τουριστικών εσόδων κατά 17,7%. Η μέση δαπάνη ανά τουρίστα είναι αυξημένη και στο 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου κατά 10,4%, στα 584 ευρώ από 524 ευρώ πέρυσι, συμβάλλοντας στην αύξηση των εσόδων κατά 12,7%, στα 4,35 δισ. ευρώ, μαζί με την αύξηση της τουριστικής κίνησης κατά 2,1%. Παρατηρείται, δηλαδή, μία αντιστροφή της περσινής τάσης, όπου η αύξηση των εσόδων ήταν συνέπεια του ισχυρού τουριστικού ρεύματος προς την Ελλάδα, ενώ η μέση δαπάνη είχε υποχωρήσει σημαντικά.
Τα 5 σημεία – κλειδιά
1) Σεζόν – καρμπόν με την περσινή διαφαίνεται για Χαλκιδική, Πιερία, Καβάλα, Θάσο, με επιμέρους πτωτικές τάσεις. Η ακρίβεια δίνει τον τόνο.
2) Παραδοσιακά, ο Αύγουστος αποτελεί την αιχμή της σεζόν, με πληρότητες που ξεπερνούν το 85% για τα δημοφιλή τουριστικά θέρετρα της Βόρειας Ελλάδας.
3) Φέτος, πιο έντονα από κάθε άλλη χρονιά, οι δαπάνες των διακοπών περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, καθώς τα εισοδήματα των επισκεπτών δέχονται πολλαπλά χτυπήματα.
4) Με το βλέμμα στην επόμενη μέρα, σε διλήμματα στρατηγικού χαρακτήρα καλείται να απαντήσει ο τουριστικός κόσμος.
5) Πόσους τουρίστες θέλουμε και μπορούμε να εξυπηρετήσουμε, ποιο το μοντέλο της επόμενης μέρας, πώς θα διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του αναπτυξιακού μας μοντέλου, είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα βρει μπροστά του το τουριστικό οικοσύστημα.
Δημοσιεύτηκε στην "Μακεδονία της Κυριακής" στις 03.08.2025
