Νέα και παλιά εργαλεία στον διαρκή αγώνα περιορισμού των επιπτώσεων της αύξησης των τιμών σε βασικά είδη της καθημερινότητας, επιστρατεύει το υπουργείο Ανάπτυξης ενόψει γιορτών και του 2026, με την ελπίδα η βόλτα στο σούπερ μάρκετ να γίνει λιγότερο… επώδυνη.
«Γενναίες» μειώσεις… 8% μετά από πιο γενναίες ανατιμήσεις… 30%
Την ίδια στιγμή, με την κυβερνητική πρωτοβουλία για μειώσεις τιμών σε 2.000 κωδικούς προϊόντων (περίπου 1.100 προϊόντα) στα ράφια των σούπερ μάρκετ να μετρά περίπου έναν μήνα που ξεκίνησε, οι καταναλωτές δεν διαπιστώνουν μεγάλες διαφορές όταν φτάνουν στο ταμείο.
Οι υποτιθέμενες γενναίες μειώσεις τιμών σε βασικά είδη διατροφής και καταναλωτικά προϊόντα καθημερινής ανάγκης κατά βάση αφορούν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (πάνω από 6 στα 10), ενώ μερικά από τα αγαθά που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία (όπως μανταλάκια και καβουροδαγκάνες), πιο πολύ μοιάζουν με κακόγουστο αστείο, αν και η ακρίβεια είναι πολύ σοβαρή υπόθεση.
Από τους συνολικά 2.180 κωδικούς που συμμετέχουν, οι 1.356 είναι προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έναντι 824 επώνυμων, ενώ η μέση μείωση ανέρχεται στο… 8% την ώρα που από το 2021 έως το 2025, βάσει στοιχείων Eurostat και ΕΛΣΤΑΤ, άγγιξαν το 30% (μεσοσταθμικά) οι αυξήσεις σε βασικά αγαθά.
Οι μειώσεις στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κυμαίνονται από 4% έως 23%, ενώ στα επώνυμα προϊόντα οι εκπτώσεις φτάνουν έως και 35% σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Η υπεροχή της ιδιωτικής ετικέτας είναι λιγότερο έντονη στην κατηγορία των τροφίμων, όπου από τους 1.074 κωδικούς οι 583 αφορούν ιδιωτική ετικέτα (54%) και οι 491 επώνυμα προϊόντα (46%). Η μικρότερη διαφορά οφείλεται στην ισχυρή παρουσία μεγάλων πολυεθνικών σε βασικές κατηγορίες.
Χαρακτηριστικά, στο εμφιαλωμένο νερό μόνο ένας κωδικός είναι ιδιωτικής ετικέτας έναντι 20 επώνυμων, στους χυμούς η αναλογία είναι 7 προς 28, στα ζυμαρικά 13 προς 25 και στα γαλακτοκομικά 4 προς 19.
Ποια προϊόντα συμμετέχουν
Οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι τα είδη νοικοκυριού με 591 κωδικούς (μειώσεις 3%-10%), τα είδη προσωπικής υγιεινής με 236 κωδικούς (3%-13%), τα διάφορα τρόφιμα με 226 κωδικούς (3%-14%) και τα απορρυπαντικά/καθαριστικά με 168 κωδικούς (3%-30%).
Και… εγένετο ΑΕΑΠΚ
Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι το τέλος Νοεμβρίου αναμένεται να ψηφιστεί το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης για τη δημιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας Αγοράς & Προστασίας Καταναλωτή (ΑΕΑΠΚ).
Παράλληλα, το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει νέα μέτρα περιορισμού της ακρίβειας, όπως επίσης και την παράταση της ισχύος υφιστάμενων μέτρων. Το νέο μέτρο που εισάγεται είναι η αναγραφή στα σούπερ μάρκετ των τιμών στα νωπά προϊόντα, που έχουν στο χωράφι και το σφαγείο ή στην ιχθυόσκαλα ή τέλος από τον προμηθευτή.
Όσον αφορά τη δημιουργία της αρχής, το σχέδιο νόμου προβλέπει τη δημιουργία της από τη συνένωση τεσσάρων υπηρεσιών:
1) Της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) του υπουργείου Ανάπτυξης (εκτός του Τμήματος Χημικών Αναλύσεων).
2) Της Διεύθυνσης Προστασίας Καταναλωτή, που υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή της ΓΓ Εμπορίου του ΥΠΑΝ,.
3) Του Τμήματος Γ’ Επικοινωνίας και Εξωστρέφειας, που υπάγεται στη Διεύθυνση Πολιτικής και Ενημέρωσης Καταναλωτή της ΓΔ Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή της ΓΓ Εμπορίου του ΥΠΑΝ.
4) Της ανεξάρτητης αρχής «Συνήγορος του Καταναλωτή».
Η ΑΕΑΠΚ θα στελεχωθεί από 500 άτομα προσωπικό, εκ των οποίων τουλάχιστον οι 300 θέσεις εργασίας θα αναληφθούν από ελεγκτές της αγοράς. Η αρχή θα διοικείται από ένα πενταμελές συμβούλιο διοίκησης, έναν διοικητή και τρεις υποδιοικητές. Το Συμβούλιο Διοίκησης διαφοροποιείται από την καθημερινή διοίκηση της ΑΕΑΠΚ και θα έχει εποπτικό και ρόλο χάραξης στρατηγικής στη λειτουργία της ΑΕΑΠΚ.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι οι θέσεις διοίκησης της Αρχής θα επιλέγονται ύστερα από διεθνή διαγωνισμό και όχι έπειτα από πρόταση του υπουργού Ανάπτυξης, όπως προέβλεπε το αρχικό σχέδιο νόμου. Η επιλογή αυτή θωρακίζει περαιτέρω τη λειτουργία της ΑΕΑΠΚ.
Αναγραφή της τιμής του προϊόντος στο χωράφι
Η ρύθμιση για την αναγραφή της τιμής του νωπού προϊόντος περιέχεται στο σχέδιο νόμου για τη δημιουργία της ΑΕΑΠΚ. Υπενθυμίζεται ότι το μέτρο είχε αναγγείλει ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, από τις αρχές Οκτώβρη. Ωστόσο, η αγορά δεν το υποδέχτηκε με ιδιαίτερη ικανοποίηση, καθώς αφενός προσθέτει γραφειοκρατία, αφετέρου δείχνει τη διαφορά τιμής του προϊόντος στον παραγωγό και στο ράφι του σούπερ μάρκετ.
Η εφαρμογή του μέτρου της αναγραφής της πορείας διαμόρφωσης της τελικής τιμής σε νωπά προϊόντα, στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, θα γίνει με Υπουργική Απόφαση, η οποία θα προσδιορίζει:
Α) Τις κατηγορίες επιχειρήσεων για τις οποίες η εφαρμογή του μέτρου καθίσταται υποχρεωτική, την έναρξη ισχύος του για έκαστη κατηγορία επιχειρήσεων και προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του, καθώς και τη χρονική διάρκεια ισχύος του μέτρου.
Β) Τα νωπά προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του μέτρου.
Γ) Τις λεπτομέρειες για τον προσδιορισμό των τιμών και των στοιχείων, για έκαστο στάδιο από την παραγωγή έως τη διάθεση του προϊόντος, τα οποία αναγράφονται για την εφαρμογή του μέτρου και ζητήματα σχετικά με τον τρόπο αναγραφής των αρχικών και ενδιάμεσων τιμών.
Δ) Τις κυρώσεις για την παράβαση των υποχρεώσεων του μέτρου και ιδίως οι υποχρεώσεις, για την παράβαση των οποίων προβλέπεται κύρωση, το αντικείμενο της κύρωσης, το ύψος και η μέθοδος επιμέτρησης των χρηματικών κυρώσεων και τα κριτήρια κλιμάκωσης των κυρώσεων, καθώς και τις συνέπειες σε περίπτωση υποτροπής.
Δ) Τις λεπτομέρειες για τον τρόπο ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
Ποια μέτρα παρατείνονται
Το σχέδιο νόμου προβλέπει ακόμα την παράταση (μέχρι 30 Ιουνίου 2026) τριών ρυθμίσεων που στόχο έχουν να βάλουν φρένο στην ακρίβεια. Το πιο σημαντικό είναι η απαγόρευση πραγματοποίησης προσφορών για τρεις μήνες, εφόσον έχει προηγηθεί ανατίμηση του προϊόντος. Επίσης, παρατείνεται η υποχρέωση των σούπερ μάρκετ (με ετήσιο τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ) να γνωστοποιούν οποιαδήποτε αύξηση τιμής βασικών αγαθών και τέλος παρατείνεται για τις ίδιες επιχειρήσεις η υποχρέωση γνωστοποίησης των τιμών των οπωροκηπευτικών σε τακτά χρονικά διαστήματα στις αρμόδιες αρχές.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 16.11.2025
