Με έντονο πολιτικό χρώμα και τη συμμετοχή κορυφαίων προσωπικοτήτων της ακαδημαϊκής και πολιτικής σκηνής, πραγματοποιείται σήμερα, Κυριακή 30 Νοεμβρίου, το 13ο Διεθνές Συμπόσιο Θεσσαλονίκης.
Τη συζήτηση που ξεκίνησε ο Δημήτρης Καιρίδης, καλωσορίζοντας τους παρευσικόμενους στις 10.30 το πρωί, πλαισίωσαν διακεκριμένοι ομιλητές από σημαντικά ευρωπαϊκά και διεθνή ιδρύματα - μεταξύ των οποίων οι Kristin Fabbe, Erik Jones, Karel Lannoo, Lena Düpont, Peter Millett, Michael Rubin και Jonathan Spyer - οι οποίοι επιχειρούν να αναλύσουν τις προκλήσεις μιας Ευρώπης που αναζητά σταθερότητα και προσανατολισμό, αλλά και τους γεωπολιτικούς υπολογισμούς της Άγκυρας.
Ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα είχε η συζήτηση μεταξύ του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ευάγγελου Βενιζέλου και του πρώην υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρη Καιρίδη, υπό τον συντονισμό του δημοσιογράφου Παύλου Τσίμα.
«Σας καλωσορίζουμε στο συνέδριο - θεσμό εδώ και 13 χρόνια για τη Θεσσαλονίκη, το οποίο ξεκίνησε το 2012 για να τιμήσει τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης. Ελπίζουμε να το απολαύσετε όπως εσείς με τους διακεκριμένους ομιλητές μας, με τους οποίους είχα την τιμή να συναναστραφώ πρώτος χτες», ανέφερε στο καλωσόρισμα του ο κ. Καιρίδης.
«Μπορούμε να έχουμε αμυντική ασφάλεια χωρίς την Τουρκία;»
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος με αφορμή ερωτήσεις του Σταύρου Τσίμα και του Δημήτρη Καιρίδη, ανέλυσε σε βάθος τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και τη θέση της Ελλάδας, απαντώντας το καίριο ερώτημα: μπορεί η χώρα να διασφαλίσει την άμυνά της χωρίς την Τουρκία;
Ο κ. Βενιζέλος υπενθύμισε ότι Ελλάδα και Τουρκία εντάχθηκαν ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ το 1953, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αντίληψης που ανάγεται ήδη στον 19ο αιώνα. Το αφήγημα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα και η τότε παρακμάζουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία λειτουργούσαν ως ανάχωμα στην κάθοδο της Ρωσίας, επανεμφανίστηκε μεταπολεμικά στη Δύση, οδηγώντας στη διπλή ένταξη.
Το άρθρο 5 της Συμμαχίας είχε προβλέψεις αλληλεγγύης που αφορούσαν ακόμη και την τουρκική επικράτεια πριν η χώρα γίνει επίσημα μέλος.
«Θέλουμε την Τουρκία στο ΝΑΤΟ και συνολικά στη Δύση», τόνισε ο κ. Βενιζέλος, σημειώνοντας ότι μια Τουρκία στραμμένη στα δικά της εσωτερικά και περιφερειακά προβλήματα παραμένει προτιμότερη από μια Τουρκία εκτός δυτικού πλαισίου.
Ο αμερικανικός απομονωτισμός και η Ανατολική Μεσόγειος
Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης υπενθύμισε ότι η Ευρώπη έχει ζήσει επανειλημμένα περιόδους αμερικανικού απομονωτισμού τον 20ό αιώνα.
Αναφέρθηκε επίσης στη συνέντευξη του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπαράκ στον Μανώλη Κωστίδη και στο πώς η Άγκυρα επιχειρεί να εμφανιστεί ως δύναμη «συγκόλλησης» των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ο κ. Βενιζέλος σημείωσε ότι η Αθήνα έπραξε ορθά που δεν μπήκε βεβιασμένα σε νέες διαδικασίες διαπραγμάτευσης, ούτε προσπάθησε να τραβήξει άμεσα την προσοχή της διεθνούς κοινότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως είπε, η επαναφορά της πρότασης για ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη από τον Έλληνα πρωθυπουργό ήταν κίνηση στρατηγικής σημασίας.
Κυπριακό: Πενήντα χρόνια στασιμότητας
Αναφερόμενος στο Κυπριακό, ο Ευάγγελος Βενιζέλος μίλησε με ασυνήθιστη ευθύτητα:«Η ελληνική πολιτική δεν θέλει να αναλάβει το κόστος για το Κυπριακό. Όποιος ασχοληθεί κινδυνεύει να θεωρηθεί προδότης».
Υπενθύμισε ότι η εθνική στρατηγική θεμελιώθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και εδραιώθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ωστόσο εδώ και δεκαετίες η Ελλάδα «κάνει διαχείριση γεγονότων και όχι καταστάσεων».
«Πέρασαν 50 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο – και οι πολιτικοί μας δεν έχουν πρόβλημα να περάσουν άλλα 50», πρόσθεσε, σημειώνοντας πως ο Ντόναλντ Τραμπ, στον αντίποδα, δεν ανέχεται τη χρονική αυτή στασιμότητα.
Ο πρώην υπουργός σχολίασε επίσης με σκωπτικό τρόπο ότι «ο Τραμπ είναι σαν ποδηλάτης· αν σταματήσει να κάνει πετάλι, θα πέσει», περιγράφοντας τη διαρκή κινητικότητα στην αμερικανική προσέγγιση.
ΑΟΖ, Χάγη και πολιτικό κόστος
Ο κ. Βενιζέλος έθεσε ανοιχτά το ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με Αλβανία και Λιβύη, τονίζοντας ότι για να εφαρμοστεί ό,τι έγινε με Ιταλία και Αίγυπτο, χρειάζεται πολιτικό θάρρος και καθαρή ενημέρωση της κοινής γνώμης: «Λέμε στον ελληνικό λαό την αλήθεια για το τι λέει το Δικαστήριο της Χάγης;» αναρωτήθηκε.
Υπενθύμισε ότι υπάρχουν 30 σχετικές αποφάσεις στη διεθνή νομολογία, ενώ ούτε η Τουρκία ούτε το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ έχουν υπογράψει την UNCLOS.
Για το μέλλον της Κύπρου, ο Ευάγγελος Βενιζέλος υπενθύμισε ότι η Ελλάδα επιδιώκει λύση ομοσπονδίας, την ώρα που η Τουρκία προωθεί λύση δύο κρατών.
Προειδοποίησε ότι, αν υπάρξει η ελληνική πρόταση στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων, εκείνο που έχει σημασία είναι αν υπάρξει κοινωνική και πολιτική ωριμότητα αστην εφαρμογή της. «Μπορεί να γίνει αποδεκτή σε δημοψήφισμα από τους Ελληνοκύπριους; Πρέπει να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα και να απαντήσουμε με ειλικρίνεια», είπε.
Λαϊκισμός και δημοκρατία
Κλείνοντας, ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι ο λαϊκισμός είναι εγγενές στοιχείο της δημοκρατίας, καθώς συνδέεται με την επιδίωξη της πλειοψηφίας. Προειδοποίησε όμως ότι υπάρχουν «εκλεπτυσμένες μορφές λαϊκισμού» που εμφανίζονται ως αντιλαϊκισμός και μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνες.
Νωρίτερα διακεκριμένοι ομιλητές τοποθετήθηκαν στο συνέδριο.
Η πρώτη ενότητα του συνεδρίου άνοιξε με μια κοινή διαπίστωση: αξίες που θεωρούνταν δεδομένες μοιάζουν σήμερα να καταρρέουν «σαν τραπουλόχαρτα», όπως σημειώθηκε χαρακτηριστικά.
«Η Ευρώπη έχει δείξει πως μπορεί να επανακάμψει»
Ο Διευθυντής του Robert Schuman Centre for Advanced Studies, Erik Jones υπογράμμισε ότι η Ευρώπη έχει ιστορικά αποδείξει την ικανότητα επαναφοράς της. Αναφέρθηκε στη δεκαετία του 1980, όταν, μέσω της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η ήπειρος κατάφερε μέσα σε 15 χρόνια να εξελιχθεί σε μία από τις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου.
Για το ζήτημα της ασφάλειας, υποστήριξε ότι οι αλλαγές δεν θα έρθουν μέσα από μια «μεγάλη επανάσταση», αλλά μέσα από μικρά, συστηματικά βήματα που θα ενισχύσουν την ασφάλεια των κρατών-μελών.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Centre for European Policy Studies, Karel Lannoo με τη σειρά του πήρε τη σκυτάλη, επισημαίνοντας ότι οι συγκρίσεις με τις ΗΠΑ συχνά γίνονται με λάθος τρόπο. «Ως οικονομία, πολλές φορές είμαστε σε καλύτερη κατάσταση απ’ όσο φαίνεται», ανέφερε, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη στενότερης συνεργασίας μεταξύ των λαών της Ευρώπης, ώστε η ήπειρος να ενισχύσει την ασφάλειά της.
Η Kristin Fabbe από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο επικεντρώθηκε στη χρήση της μετανάστευσης από την άκρα δεξιά ως πολιτικό εργαλείο, διευκρινίζοντας ότι αυτό που αξιοποιείται πολιτικά δεν είναι το φαινόμενο καθαυτό, αλλά η αίσθηση έλλειψης ελέγχου. «Αυτό είναι που τροφοδοτεί την ακροδεξιά αφήγηση», σημείωσε.
Η κατεύθυνση της Τουρκίας
Κατά τη δεύτερη ενότητα του συμποσίου, «Η Τουρκία στη Νέα Παγκόσμια Αταξία», το πάνελ επικεντρώθηκε στην θέση της Τουρκίας στη σύγχρονη παγκόσμια σκηνή και ήταν, όπως αναμενόταν, έντονη και πολυεπίπεδη.
Ο Michael Rubin, Senior Fellow, του American Enterprise Institute τάχθηκε υπέρ μιας αυστηρότερης στάσης της Ευρώπης έναντι της Τουρκίας, λέγοντας ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να αφήνει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «χωρίς συνέπειες».
Απαντώντας σε ερώτηση για το εάν σήμερα οι ΗΠΑ μπορούν να διαδραματίσουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή όπως στην κρίση του 1996, απάντησε με αιχμηρό τρόπο, σχολιάζοντας την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην Ουάσινγκτον.
«Το πρόβλημα σήμερα ίσως είναι ότισε .θα ανάλογη κρίση του 1996 και σε ένα τηλεφώνημα του Τραμπ στους πρέσβεις για να εκτονωθεί η κατάσταση, μπορεί να απαντήσει ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Τομ Μπαρακ που ήθελε διακαώς να γίνει πρέσβης στις ΗΠΑ, αλλά η πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφοιλ μπορεί να είναι σε κάποιο κλαμπ», είπε καυστικά.
Συζητήσεις για Λιβύη, Γάζα και Συρία
Οι υπόλοιποι ομιλητές ανέλυσαν τον ρόλο της Άγκυρας σε τρία κρίσιμα ζητήματα: τη στρατηγική της στη Λιβύη, τη στάση της απέναντι στη σύγκρουση στη Γάζα και τις φιλοδοξίες της στη Συρία αλλά και τη στάση απέναντι στην Ελλάδα.
Ο Soli Özel από το Koç University, υπερασπίστηκε τον ρόλο της Τουρκίας στη Δύση, τονίζοντας ότι το 40% των πληροφοριών που αξιοποιούν οι ΗΠΑ για την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας προέρχονται από την Άγκυρα. «Πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά εάν η Τουρκία δεν θα έπρεπε όχι απλώς να παραμείνει, αλλά να ενισχύσει τη θέση της στο ΝΑΤΟ», σημείωσε.
Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είπε ότι οι δύο χώρες έχουν διανύσει σημαντική απόσταση προς την κατεύθυνση της συνεργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς όπως το εμπόριο, ο τουρισμός και η κινητικότητα.
Αναφερόμενος στο Κυπριακό, σχολίασε ότι το σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε από τους ίδιους τους Κυπρίους, τονιζοντας πως δεν μπορούμε να ζητάμε «τα ρέστα » για ζητήματα τα οποία θα μπορούσαν να λυθούν από εμάς τους ίδιους νωρίτερα. Παράλληλα χαρακτήρισε τη «Γαλάζια Πατρίδα» ως «σχέδιο σχεδόν νεκρό», το οποίο όμως καταρτίστηκε ως απάντηση στην παράλογη απαίτηση εκτενούς υφαλοκρηπίδας των ελληνικών Νήσων όπως «το μικρό Καστελόριζο».
Εύθραυστο το πλαίσιο στις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας
Ο Διευθυντής του Middle East Center for Reporting and Analysis, Jonathan Spyer ανέλυσε τις «ζώνες τριβής» και τα σημεία σύγκλισης ανάμεσα σε Ισραήλ και Τουρκία, εστιάζοντας στις εξελίξεις σε Γάζα και Συρία. Όπως είπε, οι δύο χώρες έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα σε περιοχές όπου επιδιώκουν επιρροή, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε νέες εντάσεις.
Εξέχουσες προσωπικότητες της πόλης τίμησαν το συνέδριο, μεταξύ των οποίων ήταν ο βουλευτής της ΝΔ Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Κούβελας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, ο Πολιτικός μηχανικός Σταύρος Ανδρεάδης και πολλοί ακόμη. Οι διοργανωτές και οι ομιλητές, ανανέωσαν το ραντεβού τους με το κοινό της Θεσσαλονίκης για του χρόνου.
