Η αραβική κατάκτηση της Γάζας

Ο ιστορικός

Η πολιτική του Ηράκλειου να υποστηρίξει τον Μωάμεθ, οδήγησε στην εγκατάσταση και στη δημιουργία ενός ισχυρού παράγοντα, του αραβομουσουλμανικού. Ήταν επόμενο, όπως μας πληροφορεί ο αραβολόγος Χασάν Μπαντάουη, να ακολουθήσει η πρώτη πραγματική σύγκρουση των Αράβων με τους Βυζαντινούς, μετά τον θάνατο του Μωάμεθ. Σε αυτόν τον πρώτο πόλεμο οι Βυζαντινοί ηττήθηκαν, κατά την αραβική επιδρομή στη Γάζα. Η φρουρά της Γάζας δεν μπόρεσε να αντισταθεί και ο Αμπού Μπακρ, ο διάδοχος του Μωάμεθ, διέταξε τη λαφυραγώγηση, την οποία όμως δε «χάρηκε», καθώς στο μεταξύ απεβίωσε. Ουσιαστικά ήταν η πρώτη φορά, μετά από περίπου χίλια χρόνια, που η ιστορική συνέχεια κυριαρχίας στην Παλαιστίνη (Έλληνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί) διακοπτότανε άπαξ δια παντός. Κάποιοι Άραβες ιστορικοί θέλουν τη συγκεκριμένη εκστρατεία είχε σχεδιάσει ο Μωάμεθ που κι αυτός πέθανε, πριν προλάβει να την πραγματοποιήσει.

Η εκστρατεία ξεκίνησε το 634 (ο Μωάμεθ πέθανε το 632) και ο Αμπού Μπακρ τη βάφτισε «εκστρατεία της ανάγκης», επειδή αποσκοπούσε στην εξεύρεση πόρων για την επιβίωση των Αράβων, οι οποίοι βρίσκονταν σε δεινή οικονομική θέση. Το Βυζάντιο, μετά την απώλεια της Συρίας είχε μειώσει τα φύλακτρα για τα καραβάνια, με δρομολόγιο Υεμένη- Μέκκα- Γάζα, κάτι το οποίο στοίχισε στα έσοδα των Αράβων. Συγχρόνως, οι αραβικοί πληθυσμοί εκδήλωναν έντονη δυσαρέσκεια για την αντιμετώπισή τους στην περιοχή της Γάζας, όπου παρενέβη ο Αμπού Μπακρ, για να «διορθώσει» την κατάσταση. Η «εκστρατεία της ανάγκης» οδήγησε σε λαφυραγωγία και επαναδιαπραγμάτευση της Γάζας.

Βέβαια για να κερδίσει κάποιος τη δόξα της κατάκτησης, θα έπρεπε να εισέλθει και στα Ιεροσόλυμα, κάτι που δεν το πέτυχε ο Αμπού Μπακρ, αλλά ο διάδοχός του χαλίφης Ομάρ, με τον οποίο υπέγραψε συνθήκη παράδοσης, μετά από μικρή πολιορκία, ο Σωφρόνιος Ιεροσολύμων. Την ιερότητα της πόλης και τους συμβολισμούς της την είχε διδάξει ήδη ο Μωάμεθ και για τον λόγο τούτο αποτελεί τη δεύτερη, μετά τη Μέκκα, ιερή πόλη. Μάλιστα, στα πρώτα χρόνια η μουσουλμανική προσευχή πραγματοποιούταν με το κεφάλι στραμμένο προς την Ιερουσαλήμ. Αργότερα καθιερώθηκε η Μέκκα ως σημείο προσανατολισμού της προσευχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ, ο Κλίντον πρόσφερε στον Αραφάτ την πόλη, εκτός του ιερού τεμένους, με τον χρυσό θόλο, κάτι που δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό, καθώς θα ήταν σα να παραδίδουν το ιερό σύμβολό τους.

Ο αυτόπτης μάρτυς

Αντιγράφουμε το ενδιαφέρον και συνοπτικής περιγραφής κείμενο του Νίκου Βαρδιάμπαση, για τα πρώτα χρόνια της Παλαιστίνης:

«Η παράκτια περιοχή στα βορειοανατολικά της Αιγύπτου, από τη λωρίδα της Γάζας ως τον Λίβανο, η σημερινή και αρχαία Παλαιστίνη - πριν από τον ερχομό των Εβραίων- ονομαζόταν Φιλισταία.

Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, η λέξη Παλαιστίνη προέρχεται από την αρχαία εβραϊκή «Πελεστίμ», που σημαίνει «χώρα των Φιλισταίων». Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Παλαιστίνη σχετίζεται με τον μυθικό ήρωα Παλαιστίνιο, τον γιο του Ποσειδώνα και πατέρα του ποταμού Αλιάκμονα. Υπάρχουν και άλλες εκδοχές: οι Παλαιστίνιοι να είναι Φοίνικες ή σημιτικής καταγωγής. Οι Φιλισταίοι, πάντως, που αναφέρονται στα αιγυπτιακά αρχεία, αποτελούν έναν από τους «λαούς της θάλασσας». Εισέβαλαν στην Αίγυπτο περί τα 1190 π.Χ., αφού λεηλάτησαν πρώτα τη Μ. Ασία, την Κύπρο και τη Συρία. Τελικά, απωθήθηκαν από τον Ραμσή Γ’ στην παράκτια πεδιάδα της Παλαιστίνης, όπου και εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

(…) Οι Παλαιστίνιοι, μετά την ίδρυση πέντε πόλεων, συγκρούονται με τους Ισραηλίτες, που άρχισαν ήδη να καταφθάνουν ως νομάδες, από την αρχαία κοιτίδα τους, την κάτω Μεσοποταμία. Τελικά, ηττώνται από τον Ιησού του Ναυή και τον Δαβίδ, που μετονόμασαν την Παλαιστίνη σε «Βασίλειο του Ιούδα».

Μετά την κατάκτηση της Βαβυλώνας από τους Πέρσες (539 π.Χ.), η Παλαιστίνη αποτέλεσε τμήμα του κράτους των Αχαιμενιδών, που το 332 π.Χ. ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου. Το 63 π.Χ., η Παλαιστίνη γίνεται ρωμαϊκό προτεκτοράτο. Το 395 μ.Χ. ενσωματώθηκε στο Βυζάντιο. Το 638 μ.Χ. κατακτήθηκε από τους Άραβες.

Και ενώ οι απόγονοι των αρχαίων Φιλισταίων -οι σημερινοί Παλαιστίνιοι- σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, μένουν στην Παλαιστίνη, οι πρώην κατακτητές τους Ισραηλίτες διασπείρονται από τα ρωμαϊκά χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο».