Να ανεβάσει ταχύτητες, μέχρι το 2026, για να προλάβει το τρένο…των 15 δισ. (πόροι που απομένουν να εισπραχθούν) του Ταμείου Ανάκαμψης καλείται η Ελλάδα, με το οικονομικό επιτελείο να πατάει γκάζια χωρίς ωστόσο να αναμένονται θαύματα, δεδομένης της αργοκίνητης δημόσιας διοίκησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ολοκλήρωση του Εθνικού Προγράμματος Ελλάδα 2.0, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 36 δισ. ευρώ, εισέρχεται στην τελική του ευθεία, με την Κομισιόν να αποκλείει για την ώρα παράταση του Ταμείου, πέραν του Αυγούστου του 2026, αν και η εξέλιξη αυτή ίσως καταστεί αναπόφευκτη.
Το ελληνικό πρόγραμμα βρίσκεται στο πιο κρίσιμο χρονικό σημείο, αφού τώρα γίνεται το τελικό… ξεσκαρτάρισμα στα έργα του προγράμματος για να διασφαλιστούν οι κοινοτικοί πόροι και να μην τους κυνηγάμε επί ματαίω.
Παράλληλα, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και τα υπόλοιπα υπουργεία, τα οποία υλοποιούν επενδύσεις που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο, φορτσάρουν για να εκπληρώσουν από φέτος όσο περισσότερα από τα 240 ορόσημα απομένουν μέχρι το τέλος του προγράμματος, ώστε να μείνουν όσο το δυνατόν λιγότερα για το πρώτο μισό του 2026.
Στο χρηματοδοτικό σκέλος μετά την εκταμίευση των 3,1 δισ. ευρώ της 5ης δόσης η Ελλάδα έχει εισπράξει τα 21,3 δισ. ευρώ από τα 36 δισ. του πακέτου και μένει να εισπραχθούν άλλα 14,7 δισ. ως το 2026.
Μέχρι σήμερα έχουν εκπληρωθεί τα 139 από τα 394 ορόσημα του ελληνικού προγράμματος Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Κάτι το οποίο σημαίνει πως απομένουν 15 μήνες για να ολοκληρωθεί το 65% του προγράμματος.
Οι εκταμιεύσεις επιχορηγήσεων και δανείων το 2025 θα φτάσουν το 2,8% του ΑΕΠ φέτος. Ποσά τα οποία θα πρέπει να διατεθούν με γρήγορους ρυθμούς στους τελικούς δικαιούχους, στόχος σχεδόν… ουτοπικός με την greek γραφειοκρατία.
Ακόμη υψηλότερα θα είναι τα ποσά του 2026 με τις εκταμιεύσεις επιχορηγήσεων να υπολογίζονται στο 2,4% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 6 δισ. ευρώ, και τις εκταμιεύσεις δανείων στο 1,8% του ΑΕΠ, περίπου 4,5 δισ. ευρώ.
Σε επίπεδο πραγματικής απορρόφησης των πόρων, από τα 21,3 δισ. που έχουν εισπραχθεί (9,93 δισ. από επιχορηγήσεις και 11,4 δισ. ευρώ από δάνεια) έχουν γίνει δαπάνες 16,2 δισ. ευρώ (μέχρι τον Απρίλιο του 2025), με μεγάλη μερίδα της αγοράς να κάνει λόγο για μεγάλες καθυστερήσεις στη διοχέτευση των πόρων του Ταμείου στην πραγματική οικονομία.
Ειδικότερα από τα 9,93 δισ. ευρώ που έχουν εισπραχθεί από επιχορηγήσεις, έχουν γίνει δαπάνες 6,87 δισ. ευρώ, ενώ από τα δάνεια ύψους 11,37 δισ. που έχουν εισπραχθεί έχουν κλείσει με συμβάσεις περίπου 9,2 δισ. ευρώ. Συνεπώς η οικονομία περιμένει μέχρι το τέλος του 2026 να γίνουν δαπάνες περίπου 20 δισ. ευρώ μόνο από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Απορροφούμε δηλαδή άμεσα τους πόρους αλλά δεν τους διαθέτουμε εγκαίρως στην αγορά, απόρροια της προβληματικής εικόνας (παρά τις αλλαγές στη βιτρίνα με την σαφώς καλοδεχούμενη ψηφιοποίηση) της κρατικής μηχανής που αδυνατεί να λειτουργήσει με fast track διαδικασίες, την ώρα που η γραφειοκρατία είναι ακόμα εδώ, «εμποδίζοντας» να εισρεύσουν πολύτιμα κεφάλαια στην παραγωγική αλυσίδα.
Ράβε-ξήλωνε για να μη χάσουμε κονδύλια
Για να μη χάσει η χώρα μας κονδύλια που… δεν της περισσεύουν, στο Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» που κατατέθηκε πρόσφατα στην Κομισιόν, προστίθενται έργα που αφορούν στην ασφάλεια και στην αναβάθμιση των μετακινήσεων των πολιτών, όπως η ολοκληρωμένη αναβάθμιση της υποδομής ασφαλείας των δέκα μεγαλύτερων σιδηροδρομικών τούνελ του ΟΣΕ με τη χρήση έξυπνων συστημάτων, η δημιουργία έξυπνων διαβάσεων σε σχολικές μονάδες και η ανάπτυξη αυτόνομων έξυπνων δικτύων φωτισμού στους οδικούς άξονες υπό την εποπτεία των 13 Περιφερειών της χώρας, καθώς και η προμήθεια επιπλέον 175 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Με στόχο την ενίσχυση της ψηφιοποίησης της εκπαίδευσης προστίθενται επιπλέον διαδραστικά συστήματα μάθησης για τα σχολεία της χώρας και επεκτείνεται το ψηφιακό σχολείο. Οι ψηφιακές υπηρεσίες ενισχύονται και στον τομέα της δημοσίας υγείας με την πρόταση έργου επέκτασης της ψηφιακής υποδομής του συστήματος υγείας, για τη διευκόλυνση και την απλοποίηση των καθημερινών διαδικασιών. Επιπρόσθετα, επεκτείνεται η υλοποίηση του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, με την προσθήκη του συστήματος καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης μέσω δορυφόρων και drones.
Για αντικειμενικούς λόγους και με βάση την πορεία υλοποίησης, μεταφέρονται σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία έργα όπως η κατασκευή του φράγματος Αλμωπαίου, για το οποίο ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος. Το έργο μεταφέρεται στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, με πόρους του οποίου θα υλοποιηθούν και τα Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας. Η αναβάθμιση των 7 Canadair μεταφέρεται στο ΕΣΠΑ, ενώ αντικαθίστανται με τα ηλεκτρικά λεωφορεία δράσεις όπως τα Πράσινα Ταξί και το Φορτίζω Παντού.
Τονωτική επενδυτική ένεση πάνω από 50 δισ. ευρώ
Ζεστό χρήμα αναμένει η χώρα μας και από τις επενδύσεις που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2021-2027.
Τη διετία 2025-2026 το ΥΠΕΘΟ επιδιώκει να τρέξει επενδύσεις 12,9 δισ. ευρώ (από 6,45 δισ. ευρώ για το 2025 και το 2026).
Οι επενδύσεις του ΕΣΠΑ έχουν διαφορά σε σχέση με αυτές του Ταμείου, αφού είναι «οπισθοβαρείς», δηλαδή πρώτα γίνεται η δημόσια δαπάνη από εθνικούς και ιδιωτικούς πόρους και στη συνέχεια γίνεται η αίτηση για την εκταμίευση της κοινοτικής συμμετοχής. Αυτό σημαίνει ότι για να εισπραχθεί η κοινοτική συνδρομή, θα πρέπει πρώτα να υλοποιηθούν επενδύσεις.
Σε αυτά τα χρήματα πρέπει να προστεθεί και το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο αυξήθηκε πρόσφατα από 2,75 δισ. σε 3,25 δισ., μετά και το μέτρο που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο, για τη μόνιμη αύξηση του προϋπολογισμού του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ κατά 500 εκατ. ευρώ από το 2025.
Συνεπώς, από το αμιγώς εθνικό σκέλος των επενδύσεων θα πρέπει για τη διετία 2025-2026 να περιμένουμε επενδύσεις 6,5 δισ. ευρώ. Συνολικά, τη διετία το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων αναμένεται να εισφέρει στην πραγματική οικονομία 37 δισ. ευρώ.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 25.05.2025
