9 ήσαν οι νεκροί στα γεγονότα της 9ης Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, με αβεβαιότητα για άλλους 4

25.000 περίπου ήσαν οι απεργοί-διαδηλωτές της 9ης Μαΐου, στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης

19 36

Στην πραγματικότητα, στις 9 Μαΐου του 1936, ημέρα κορύφωσης των αντιδράσεων και των απεργιών των καπνεργατικών σωματείων, δε σκοτώνεται στη Θεσσαλονίκη από τους έφιππους αστυνομικούς μόνον ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης, αλλά και άλλοι οκτώ με δώδεκα απεργοί-διαδηλωτές (ποικίλλουν οι εκδοχές), όπως έχουν μείνει στην ιστορία ως «γεγονότα της Πρωτομαγιάς», λόγω της ημερομηνίας έναρξής τους. Ωστόσο, το ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου και η μελοποίησή του από τον Μίκη Θεοδωράκη έστησαν ένα μνημείο στον πρώτο αυτόν νεκρό, κάτι που στο χρόνο συνόψισε το δίκαιο αγώνα και την άδικη καταστολή του από τις αρχές, λίγο πριν τη δικτατορία του Μεταξά, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε, τον Αύγουστο του ίδιου έτους, το γεγονός.

Οι απαρχές της αγωνιστικής έκρηξης βρίσκονται στα 1935, με απεργίες των καπνεργατών, των βυρσοδεψών και άλλων εργατικών κλάδων και η αφορμή των εξελίξεων υπήρξε το Α’ Παγκαπνεργατικό συνέδριο, στις 30 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη, με 24 σωματεία και 60 αντιπροσώπους, όπου αποφασίσθηκε η συνένωση των δύο ομοσπονδιών, οι οποίες υπήρχαν ως τότε, σε μία, την Πανελλήνια Καπνεργατική Ομοσπονδία. Τα αιτήματα των καπνεργατών, εκτός από την αύξηση του ημερομισθίου σε 105 έως 135 δραχμές (από 50-70 δραχμές) για τους άνδρες και 60 δραχμές για τις γυναίκες, εξίσωση μεροκάματων Παλιάς και Νέας (δηλαδή, Βόρειας) Ελλάδας(!), δεκάδραχμη αύξηση στους στιβαδόρους, λόγω ιδιαιτέρως κοπιαστικής εργασίας και φθοράς των ρούχων, υποχρεωτικά ανοικτά παράθυρα, εξαιτίας των ανθυγιεινών συνθηκών στους χώρους εργασίας, εξίσωση των μεροκάματων σε όλα τα είδη εργασίας, πληρωμή κατά τους -πάνω από έξι- μήνες μη εργασίας, λόγω εποχικότητας της δουλειάς, απασχόληση τουλάχιστον σε ποσοστό 50% ανδρών για το ξεφύλλισμα της τόγκας (ποικιλία καπνού), διότι οι γυναίκες ήσαν προτιμητέες, αφού και με λιγότερα χρήματα αμείβονταν και λόγω της μεγάλης ανεργίας, κάποιες δούλευαν ακόμη και για τα ένσημα μόνο (κάπως έτσι καθιερώθηκε και η έκφραση «του έριξε τόγκα», για τους μπαταχτσήδες). Η ένωση των Ομοσπονδιών βοήθησε την κοινή αγωνιστική κινητοποίηση των εργατών, με απεργίες που ξεκίνησαν στις 29 Απριλίου.