Συνέχεια στην παράδοση

- Newsroom

Όταν οι Θεσσαλονικείς αναφερόμαστε στην οικογένεια Κούνιο, αναπολούμε την ιστορία της πόλης μας. Η οικογένεια έχει ρίζες από την Ισπανία, όπως και οι περισσότεροι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, από όπου η μισαλλοδοξία των καθολικών τον 14ο αιώνα τους οδήγησε στο φιλόξενο λιμάνι του Θερμαϊκού

Γράφει η K. Ξανθίππη
info@xanthippi.gr

Στις αρχές του αιώνα, το 1917, ο παππούς Σαλβατώρ Κούνιο ανακαλύπτει τo τεράστιο ενδιαφέρον των συμμαχικών δυνάμεων για τη φωτογραφία. “Έφερναν κρυστάλλινες υπερευαισθητοποιημένες φωτογραφικές πλάκες. Τα φιλμ την εποχή εκείνη, πέραν του ότι ήταν τεράστια, ήταν δύσχρηστα και πανάκριβα -μόνο για τους πλούσιους. Ο παππούς Σαλβατώρ ερωτεύτηκε τη φωτογραφία σε επίπεδο τέχνης, και με την αγάπη αυτή εμπότισε τα παιδιά και τα εγγόνια του. Κι αυτά με τη σειρά τους τα δισέγγονά του. Το πρώτο μαγαζί το φτιάχνει στην οδό Κομνηνών με Τσιμισκή γωνία. Το 1927 πηγαίνει εκεί που είναι σήμερα, στην οδό Βενιζέλου 15. Κάνει εισαγωγές και, παράλληλα, διατηρεί εργαστήριο εκτύπωσης.

Η Θεσσαλονίκη είχε πάντα μια ιδιαίτερη σχέση με τη φωτογραφία, καθώς ήταν γενέτειρα της καλλιτεχνικής φωτογραφίας και του πορτρέτου. Νικολέρης, Μαυρίδης, Νικολαΐδης, Πέννας, Ψυχίδης: καλλιτέχνες όλοι τους, όπως και πολλοί άλλοι, συνεργάστηκαν με τον Σαλβατώρ.

Ο Σαλβατώρ Κούνιο, με τη διορατικότητα και με το εμπορικό του πνεύμα, με κινήσεις πρωτόγνωρες για την εποχή, κάνει το όνομά του συνώνυμο με τη φωτογραφία στη Θεσσαλονίκη. Στα 1934 προσφέρει μέσω κουπονιών από την εφημερίδα “Μακεδονία” μια μηχανή Kodak έναντι εξαιρετικά χαμηλού, για την εποχή, τιμήματος. Έτσι, έδωσε ώθηση στην ερασιτεχνική φωτογραφία και την επαγγελματική προοπτική σε πολλούς. Στην πόλη, των τότε 170.000 κατοίκων, 25.000 οικογένειες απέκτησαν φωτογραφιή μηχανή! Είναι ο μόνος που διέθετε τις φημισμένες φωτογραφικές μηχανές Leica και Rollei -όνειρα και εργαλεία δουλειάς κάθε επαγγελματία φωτογράφου.

Η υποδούλωση της Θεσσαλονίκης το 1941 θα σημάνει για πολλές οικογένειες Εβραίων την αρχή του τέλους. Οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν στο σπίτι των Κούνιο, κοντά στην Ανθέων, κατέσχεσαν το εμπόρευμα έναντι… αποδείξεως και οδήγησαν 28 μέλη της οικογένειας στα κρεματόρια. Η απογραφή του 1945 βρίσκει το ζεύγος Σαλβατώρ Κούνιο και τα δύο παιδιά τους στους 1.950 διασωθέντες -49.000 ήταν οι Εβραίοι στην απογραφή του 1940. Η γιαγιά Χέλα λόγω τσεχικής καταγωγής είχε μάθει γερμανικά στην οικογένειά της, που αποδείχτηκαν σωτήρια για τη ζωή τους. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης νούμερο 109565 ο Χάιντς Κούνιο χρησιμοποιήθηκε ως διερμηνέας. Τις εφιαλτικές αναμνήσεις του τις αποτύπωσε το 1982 στο βιβλίο του “Έζησα το θάνατο”.

Όταν οι Κούνιο γύρισαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, πολλοί φωτογράφοι Θεσσαλονικείς έσπευσαν να επιστρέψουν τις φωτογραφικές μηχανές που οι Κούνιο τις είχαν εμπιστευθεί προς φύλαξη. Οι περισσότεροι… Η τεχνολογία ήταν πλέον παρωχημένη, όχι όμως και το εμπορικό πνεύμα του παππού Σαλβατώρ, που ξαναέστησε την επιχείρηση από την αρχή. Το 1945 έρχεται δίπλα του και ο δεκαεπτάχρονος Χάιντς. Σπουδάζει στην Αγγλία και στην Kodak στην Αμερική, και το 1962 “βλέπει” το μέλλον της στιγμιαίας φωτογραφίας Polaroid. Οι φωτογράφοι τού έλεγαν: “Όπως παίρνεις το εμπόρευμα, θα το ρίχνεις στον Θερμαϊκό”. Πέρασαν πολλά χρόνια συστηματικής προώθησης, με διοργάνωση σεμιναρίων και προβολών σε συνεργασία με φωτογραφικούς φορείς της χώρας, με αθλοθέτηση φωτογραφικών εκθέσεων και με δωρεές στο φωτογραφικό χώρο, για να οδηγηθεί το ενδιαφέρον του κόσμου στη φωτογραφία όπως είναι σήμερα.
Τα 1967 ιδρύεται η “ΣΑΛΚΟΦΩΤ”, από τα αρχικά ΣΑΛβατώρ ΚΟύνιο ΦΩΤογραφικά. Ο Σαλβατώρ είχε εγκαταλείψει τη ζωή επτά χρόνια πριν, σε ηλικία 60 ετών. Ο Χάιντς, χαρισματικός, όπως ο πατέρας του, αλλά με διαφορετικό στιλ, έριξε το επιχειρηματικό βάρος στο χονδρικό εμπόριο. Έδωσε διάσταση στην αντίληψη “one stop shop”, δηλαδή “Ό,τι βάλει ο νους του επαγγελματία και του ερασιτέχνη φωτογράφου, συγκεντρωμένα σε ένα μέρος”.

Τα παιδιά του, Τόρις, Σόλων, Χέλα και Ρεγγίνα, θυμούνται όλες τις σχολικές διακοπές τους στο μαγαζί. Μετά την αποφοίτησή τους από το Κολλέγιο Ανατόλια, ο Σόλων συνεχίζει στο Πολυτεχνείο και ο Τόρις σε οικονομική σχολή. Η Ρεγγίνα διατηρεί κατάστημα φωτογραφικών στην Αθήνα, ενώ η Χέλα, ασφαλίζοντας τις ανάγκες της επιχείρησης, εξέλιξε τη δική της εταιρεία πρακτόρευσης ασφαλειών. Τα αγόρια κατά τη διάρκεια των σπουδών τους είχανε ήδη μπει στην επιχείρηση με αρμοδιότητες.

Στα τέλη του ʼ79 διέγνωσαν την ανάγκη ανανέωσης της εταιρείας και της φιλοσοφίας που θα τους ακολουθούσε στα επόμενα βήματά τους. Το νέο ρεύμα επέβαλε το video, καθώς έσβηναν οι κινηματογραφικές μηχανές και οι ταινίες. Οι συναλλαγματικές διαφορές δεν επέτρεπαν τη συνέχιση της πολύ πετυχημένης συνεργασίας με την Polaroid, και ο χωρισμός απʼ αυτήν ήταν δύσκολη απόφαση.
Το επιχειρησιακό πνεύμα της οικογένειας ήταν μαθημένο στις δυσκολίες αλλά και στην προσαρμοστικότητα. Στην “Photοkina”, έκθεση φωτογραφικών στην Κολονία, ήρθαν σε επαφή με τη γαλλικών συμφερόντων “KIS”, μια πρωτοποριακή εταιρεία με απίστευτες ιδέες μάρκετιγκ. Η εμφάνιση και η εκτύπωση των φιλμ γίνονταν στο φως της ημέρας και μέσα σε μία μόνο ώρα, όταν η πρακτική της εποχής επέβαλε μία εβδομάδα διαδικασία. Οι υπολογισμοί έδειχναν ότι στα 10 φιλμ γινόταν η απόσβεση, στα 100, οι φωτογράφοι πλουτίζανε. Αυτή ήταν η αρχή εγκατάστασης του minilab στην Ελλάδα. Πρωτοπόροι στην πώληση τη δεκαετία του ʼ80, προσέφεραν υποστήριξη στους πελάτες τους με εκπαίδευση, βιοτεχνικά τραπεζικά δάνεια και τυποποίηση των μαγαζιών τους. Στην “Photokina” του ʼ84 γνωρίζουν το minilab της “ΗOPE”, που είχε τετραπλάσια παραγωγή από την “KIS”. Η προσέγγιση ενός αγοραστικού κοινού ήδη εκπαιδευμένου ήταν: “Έχουμε μια πολύ καλή, ποιοτική, μοντέρνα πρόταση για να βγάλεις χρήματα”. Η Κodak και η Fuji, κυρίαρχες στο ελλαδικό χώρο, δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς η “HOPE” και η “KIS” ήταν Νο1 στην Ελλάδα.

Σταθμός για τη “ΣΑΛΚΟΦΩΤ” υπήρξε το ʼ89. Σε ένα διεθνές τετραήμερο photo-workshop που συνδιοργάνωσε με την Balcar και τη Hasselblad στη Μύκονο συναντήθηκαν καταξιωμένοι φωτογράφοι παγκοσμίου φήμης. Οι Κούνιο κατέβασαν με γερανό στα στενά της Μυκόνου το εμφανιστήριο slides και όλο τον εξοπλισμό φωτισμού Balcar. Μπορεί τα στελέχη τους να μη χάρηκαν καθόλου τον αιγαιοπελαγίτικο ουρανό, κέρδισαν όμως με το σπαθί τους την εκτίμηση και, ακολούθως, την αντιπροσωπεία της Hasselblad, κατασκευάστριας μηχανών-φετίχ…

Η εταιρεία γίνεται αντιπρόσωπος της Manfrotto στα φωτογραφικά εξαρτήματα στήριξης, της Elinchrom σε φωτισμό studio, της Phase 1, πρωτοπόρου σε επαγγελματικές ψηφιακές πλάτες, της Vanguard με τα ποιοτικά εξαρτήματα κλπ.
Το ʼ97 η Pentax αναζητούσε αντιπρόσωπο για την Ελλάδα, καθώς το μερίδιό της είχε πέσει στο 0,5%. Έως το ʼ80, την αντιπροσωπεία την είχε ο Χάιντς. Την πρόκληση να την ξαναπάρουν πίσω τα αδέλφια την είδαν σαν μία ακόμη ευκαιρία να αποδείξουν ότι ήταν για τα δύσκολα. Οι δυνητικοί πελάτες που γνώριζαν το brand name ήταν ήδη πάνω από 45 ετών. Όμως, με καλές κινήσεις προώθησης κατάφεραν σε λίγα χρόνια η Pentax να έχει σημαντικότατο μερίδιο της ελληνικής αγοράς.

Ο παππούς, πλέον, Χάιντς Κούνιο δεν πηγαίνει στο μαγαζί της Βενιζέλου 15. Ασχολείται με τα κοινά και με το μοναδικό έργο καταγραφής των 48.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που εξοντώθηκαν στο Άουσβιτς. Έργο τεράστιο και εξαιρετικά δύσκολο, καθώς τα κοινοτικά αρχεία κλάπηκαν κατά τη γερμανική κατοχή από την Επιτροπή Rosenberg, αλλά ο Χάιντς το ολοκλήρωσε με επιτυχία.

Τα παιδιά του, Σόλων και Τόρις, έχουν ήδη κοντά τους τα δικά τους παιδιά, τη Νόρα, τους Ερρίκο και Λάρυ, με εκπαίδευση στην εμπορία και τη διαφήμιση, τον Άκη, που ασχολείται στην κινητή τηλεφωνία, ενώ η Βίβιαν έγινε φιλόλογος.

Όταν τα παιδιά ρωτήσανε τον παππού για την κρίση, απάντησε: “Εσείς κρίση δεν γνωρίσατε”. Τι μπορεί να πει ένας άνθρωπος που γύρισε από το θάνατο; Για τον Χάιντς, οι φωτογραφίες είναι για τον κόσμο απαραίτητες, όπως το ψωμί -δεν θα σταματήσει ποτέ να τις έχει ανάγκη… Ίσως γιατί με αυτές νομίζει ότι θα ξορκίσει το κακό…