Μια παγκόσμια καλλιτέχνης, μια γυναίκα – σύμβολο, μια άνθρωπος – οικουμενική ιδέα, ένα παράδειγμα δύναμης, ανθεκτικότητας, αισιοδοξίας.
Η Μεξικανή ζωγράφος Φρίντα Κάλο με τη θυελλώδη ζωή «ήρθε» στη Θεσσαλονίκη μέσα από μια σειρά φωτογραφιών που παρουσιάζονται στον ανακαινισμένο χώρο του MOMus - Μουσείου Φωτογραφίας (Προβλήτα Α΄, Λιμάνι Θεσσαλονίκης) υπό τον γενικό τίτλο «Frida Kahlo – Her photos».
Μέσα από 241 αδημοσίευτες φωτογραφίες διαφορετικών περιόδων μαθαίνουμε πτυχές του προσωπικού κόσμου της διεθνώς αναγνωρισμένης καλλιτέχνιδας.
Η πρώτη ξενάγηση πραγματοποιήθηκε νωρίτερα σήμερα από τη διευθύντρια του Μουσείου Frida Kahlo, Perla Labarthe Álvarez. «Οι φωτογραφίες που βλέπουμε ήταν φυλαγμένες για πάρα πολλά χρόνια μέσα στο σπίτι του ζευγαριού Ντιέγκο Ριβέρα και Φρίντα Κάλο που κατόπιν μετατράπηκε στο μουσείο. Συγκεκριμένα στα μπάνια είχαν εναπομείνει και τα προσωπικά τους αντικείμενα. Επίσης στο σπίτι υπήρχαν φυλαγμένα για δεκαετίες τα αρχεία τους, οι φωτογραφίες τους, κάποια ρούχα, υφάσματα. «Όταν ανοίξαμε όλα αυτά με τη βοήθεια ειδικών, προσπαθήσαμε να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, ποιος είναι ακριβώς ο πλούτος όλου αυτού του υλικού. Ο επιμελητής Pablo Ortiz Monasterio μας βοήθησε να επιλέξουμε μέσα από ένα τεράστιο αρχείο τις συγκεκριμένες φωτογραφίες».
Το υλικό οργανώθηκε σε διαφορετικές ενότητες που μας δίνουν μια πιο εσωτερική ματιά στη ζωή και το έργο της Φρίντα Κάλο. Αναλυτικά:
-«Απαρχές»
Βλέπουμε οικογενειακές φωτογραφίες. Η ενότητα αρχίζει με μια τριλογία φωτογραφιών του πατέρα της Φρίντα, Γκιγιέρμο Κάλο αλλά και την ίδια που τον ζωγραφίζει. Εικονίζεται μια κάμερα που κατά πάσα πιθανότητα είναι του πατέρα της που ήρθε στα 18 του χρόνια από τη Γερμανία στο Μεξικό και έγινε διάσημος φωτογράφος. Γνωρίζουμε από κοντά όλα τα μέλη της οικογένειας όπως τη μητέρα της Ματίλντα Καλτερόν με διάφορα ρούχα κ.α. Μάλιστα, βλέπουμε τον Γκιγιέρμο να πειραματίζεται με την αυτοπροσωπογραφία σε φωτογραφία και διαπιστώνουμε ότι αυτό αποτέλεσε αργότερα πηγή έμπνευσης για την κόρη του, που προχώρησε επίσης σε πολλές αυτοπροσωπογραφίες χρησιμοποιώντας άλλο μέσο, τη ζωγραφική.
Βλέπουμε επίσης εικόνες και με τους δυο γονείς της. Γνωρίζουμε εξάλλου ότι η ζωγράφος ήταν περήφανη γι αυτή την υβριδική της καταγωγή από Μεξικό και Γερμανία.
Μια εικόνα του πατέρα και μια της μητέρας έχουν κείμενα από κάτω σχετικά με τις συνθήκες εκείνης της περιόδου. Αυτή είναι μια τεχνική που εφάρμοσε η ίδια η Φρίντα στους πίνακές της χρησιμοποιώντας μικρές πλακέτες ή ένα κομμάτι κειμένου πάνω στα έργα όπου εξηγούσε τι περιγράφει η κάθε εικόνα. «Συνηθίζαμε να πιστεύουμε ότι αυτή η τεχνική ήταν το αποτέλεσμα της επιρροής της από την παραδοσιακή ζωγραφική της χώρας της, τα λεγόμενα τάματα, που υπήρχαν στο Μεξικό, όμως φαίνεται ότι τελικά μπορεί η πηγή έμπνευσης να ήταν εν μέρει και αυτές οι σημειώσεις που κρατούσε ο πατέρας της στις φωτογραφίες του», τονίζει η κ. Álvarez.
-Μπλε Σπίτι
Πρόκειται για το σπίτι στο οποίο η Φρίντα έζησε όλη της τη ζωή και η ίδια το μετέτρεψε εκτός από κατοικία σε έναν χώρο δημιουργίας και συνύπαρξης με τα αγαπημένα της πρόσωπα. Πόζαρε στο φακό διαφόρων φωτογράφων και αποτέλεσε ένα ελκυστικό μοντέλο για εκείνους. Στιγμιότυπα της καθημερινότητάς της με τους φίλους, τους συγγενείς, τον ίδιο τον Ντιέγκο Ριβέρα μέσα στο σπίτι περιλαμβάνει αυτή η ενότητα. Η ζωγράφος παντρεύτηκε τον μεγάλο αυτόν Μεξικανό καλλιτέχνη σε ηλικία 18 ετών και τότε ήταν ήδη ένας πολύ αναγνωρισμένος δημιουργός.
Στην έκθεση υπάρχουν ελάχιστες έγχρωμες φωτογραφίες. Σε μια που τραβήχτηκε από τη Φλοράνς Αρκίν η Φρίντα ποζάρει με ένα από τα πιο αγαπημένα της έργα και τα κατοικίδιά της που έπαιζαν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Ο πληθυσμός τους ήταν σχεδόν ίδιος με τους ανθρώπους που επισκέπτονταν το σπίτι.
Στο κέντρο μια μεγεθυμένη φωτογραφία τραβήχτηκε από τον ανιψιό της Αντόνιο Κάλο σε μια στάση σώματος και με μια ένδυση κάπως διαφορετική από αυτή που την έχουμε συνηθίσει. Μας δίνει έτσι μια διαφορετική οπτική της καθημερινότητάς της.
-Διαλυμένο κορμί
Η ζωή μετά από το γνωστό ατύχημα που έπαθε στα 18, επιστρέφοντας από το κέντρο προς το σπίτι της, αφού το λεωφορείο που επέβαινε συγκρούστηκε με το τραμ. Αυτό το συμβάν άλλαξε ριζικά τη ζωή της. Βλέπουμε τις φωτογραφίες από το πρώτο χρονικό διάστημα της ανάρρωσής της μετά από αυτό το ατύχημα, μια διαδικασία επίπονη χρονοβόρα, δύσκολη η οποία απέδειξε όμως πόσο ανθεκτική και δυνατή είναι η ίδια.
Είναι ουσιαστικά τα πρώτα της βήματα της Φρίντα στη ζωγραφική όπου ξεκίνησε να ζωγραφίζει στο κρεβάτι της πάνω σε έναν καμβά που είχε κατασκευαστεί με ειδική παραγγελία των ίδιων των γονιών της.
«Η Φρίντα είχε μια διαφορετική προσέγγιση έβλεπε τα πάντα σαν μια ευκαιρία για τέχνη και χρησιμοποίησε μια φωτογραφία συγκεκριμένη για να φτιάξει τον πίνακά της με τίτλο ‘Δέντρο της ελπίδας κρατήσου γερά’.
Εδώ έχουμε μια σειρά φωτογραφιών που λειτούργησαν ως σημείο αναφοράς για να δημιουργήσει τα έργα της», τονίζει η διευθύντρια του μουσείου.
Στην ενότητα βλέπουμε και μια φωτογραφία του μουσείου που σχεδίασε ο ίδιος ο Ντιέγκο Ριβέρα για να φιλοξενήσει τις δημιουργίες του. Είναι το μεγαλύτερο έργο του καλλιτέχνη που κατάφερε να ενώσει όλες τις ιδιότητές του.
-Οι φίλοι
Πολλά πορτρέτα ανθρώπων που αγαπούσε ιδιαιτέρως η Φρίντα. Ο Αλεχάντρο Γκόμες Άνας με τον οποίο υπήρξε ζευγάρι, η αδελφή της Κριστίνα και μια φωτογραφία του Ντιέγκο, η μοναδική δική του στην οποία βλέπουμε και το αποτύπωμα των χειλιών της. Στην ενότητα αποτυπώνονται και πολλές άλλες προσωπικότητες που ήταν στενοί φίλοι της Φρίντα, μοιράστηκαν τη ζωή τους μαζί της και τη γέμισαν με αγάπη. Γνωρίζουμε πολλά πρόσωπα που ήταν σημαντικά για εκείνη όπως η Κολέτ Γκοντάρ, τρίτη σύζυγος του Τσάρλι Τσάπλιν κ.α. Πρόκειται για άτομα που ήταν ιδιαίτερα επιδραστικά για όλη την καλλιτεχνική ζωή του Μεξικού.
-Η πολιτική, η επανάσταση και ο Ντιέγκο Ριβέρα
Φωτογραφίες τις οποίες αξιοποίησε ο ίδιος ο Ντιέγκο για να φτιάξει τις τοιχογραφίες του. Όπως έκανε η Φρίντα χρησιμοποιώντας τις φωτογραφίες για να δημιουργήσει τα έργα της έτσι και ο Ντιέγκο Ριβέρα αξιοποίησε ως σημείο αναφοράς ορισμένες φωτογραφίες για τις δικές του φωτογραφίες. Βλέπουμε ηρωικές φιγούρες για το Μεξικό, ιστορικά πρόσωπα αλλά και άτομα διεθνούς ενδιαφέροντος, σημαντικές προσωπικότητες από την πρώην ΕΣΣΔ από όπου έχει αντλήσει πολλές αναφορές. Επίσης, στην ενότητα υπάρχουν φωτογραφίες από τα μεγάλα εργοστάσια των Ηνωμένων Πολιτειών όπως για παράδειγμα αυτό της αυτοκινητοβιομηχανίας Ford που φαίνεται ότι του προξενούσαν ιδιαίτερη εντύπωση.
Αφιέρωμα: φωτογραφία
Η τελευταία ενότητα είναι αφιερωμένη στη φωτογραφία. Εδώ έχουμε τη δυνατότητα να δούμε πολλές γνωστές προσωπικότητες όπως ο Μάν Ρέι κ.α., τις οποίες φωτογράφησε η ίδια η Φρίντα. Υπάρχουν κάποια δείγματα της δουλειάς της στη φωτογραφία τα οποία χρησιμοποίησε ως μέσο έκφρασης, αλλά και κάποιες επιστολές που αντάλλασσε με μια ιταλίδα φωτογράφο στις οποίες συζητούσαν διάφορες ιδέες τους. Ξεχωρίζει μια φωτογραφία με παραδοσιακά παιχνίδια του Μεξικού που προσομοιάζει πάρα πολύ με την αποτύπωση του ατυχήματός της.
Η έκθεση κλείνει με την τοιχογραφία που δούλευε ο Ντιέγκο Ριβέρα την ημέρα που γνωρίστηκε με τη Φρίντα Κάλο.
Ένα εντελώς καινούριο μουσείο
Ευφρόσυνη διάθεση τόσο για την υποδοχή της έκθεσης όσο και για το ανακαινισμένο μουσείο που ετοιμάστηκε σε χρόνο ρεκόρ επικράτησε μεταξύ των στελεχών του MOMus.
Ο πρόεδρος του δ.σ. Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος τόνισε χαρακτηριστά πως «νιώθουμε ότι έχουμε ψηλώσει. Είμαστε πάρα πολύ ευτυχισμένοι που ανοίγουμε ένα νέο μουσείο και θεωρούμε ότι από εδώ και πέρα θα είναι ένα από τα μεγάλα αξιοθέατα της πόλης. Το καφέ που θα μπορούσε να είναι στέκι για τους ντόπιους είναι ένα από τα καλύτερα του κόσμου. Το υποστηρίζω με μεγάλη αυτοπεποίθηση έχοντας επισκεφθεί πάνω από 150 μουσεία σε 60 χώρες».
Η γενική διευθύντρια Φανή Τσατσάϊα επεσήμανε ότι το αποτέλεσμα της έκθεσης αυτής έχει πίσω του όλες τις οικονομικές, τις διοικητικές υπηρεσίες του φορέα, όλους τους επιμελητές, τους τεχνικούς. «Γι αυτή την έκθεση, γι’ αυτό το μουσείο δούλεψαν όλοι οι άνθρωποί μας με έναν μοναδικό τρόπο συντεταγμένοι».
Η αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια του μουσείου, Αρετή Λεοπούλου, τόνισε πως ο χώρος έχει ανανεωθεί και ανακαινιστεί, αλλά το μουσείο παραμένει το ίδιο. «Παρουσιάζει πάντα εκθέσεις που έχουν πάρα πολλά να πουν, όχι μόνο για το μέσο της φωτογραφίας αλλά και όλη την τέχνη γενικότερα. Οι δουλειές που βλέπετε στα μουσεία είναι το αποτέλεσμα μεγάλης προσπάθειας ανθρώπων», κατέληξε.
Καινούριο πάτωμα, νέοι φωτισμοί και πάνελ, ένα υπέροχο και πλούσιο πωλητήριο, η είσοδος, ένα ξεχωριστό καφέ με εύγεστα εδέσματα, πολύ αναπαυτικά καθίσματα και μεγάλα τραπέζια μπροστά ακριβώς στη θάλασσα σαν σε πρύμνη πλοίου κ.α. συνθέτουν πια έναν ξεχωριστό νέο χώρο που όλοι μπορούν από αύριο να απολαύσουν.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό με ελεύθερη είσοδο την Παρασκευή 3 Οκτωβρίου στις 10πμ-2μμ.
Παρούσα στη Θεσσαλονίκη και στην ξενάγηση ήταν και εκπρόσωπος της τράπεζας του Μεξικού.
