Γράφει
Νίκος Ηλιάδης
Κάθε χρόνο όταν βγαίνουν οι βαθμολογίες των πανελλαδικών εξετάσεων, και αργότερα οι βάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια, το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στους “πρώτους των πρώτων”.
Κανείς δεν ενδιαφέρεται για τα υπόλοιπα. Κι έτσι συνεχίζουμε να πορευόμαστε άβουλοι και αμέριμνοι, κλείνοντας αυτιά και μάτια στα “μηνύματα” των πανελλαδικών, αρνούμενοι την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, ή ακόμη και μικροπαρεμβάσεων προκειμένου να θεραπευτούν οι παθογένειες του συστήματος, και κατά συνέπεια και της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Ας δούμε πρώτα κάποια από τα βασικά συμπεράσματα των φετινών πανελλαδικών.
- Συμμετείχαν στις εξετάσεις 70.276 υποψήφια και εισήλθαν στα πανεπιστήμια 62.848, ενώ έμειναν κενές συνολικά 10.878 θέσεις, εξαιτίας της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Δηλαδή, εάν δεν υπήρχε η ΕΒΕ το σύνολο των υποψηφίων θα είχαν εισαχθεί σε κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα και θα έμεναν και 3.450 θέσεις κενές!
- Σε αρκετά τμήματα σημειώθηκε πολύ μεγάλη πτώση των βάσεων εισαγωγής. Στην πρώτη γραμμή είναι τμήματα Φιλολογίας, Μαθηματικών, Φυσικής, αλλά και αυτά των Στρατιωτικών Σχολών.
- Σε αντίθεση με προηγούμενα χρόνια, όπου η πτώση των βάσεων αφορούσε κυρίως τμήματα περιφερειακών πανεπιστημίων, φέτος παρατηρείται και σε κεντρικά ΑΕΙ, Αθήνας και Θεσσαλονίκης.
- Υπάρχουν τμήματα στα οποία οι κενές θέσεις ξεπερνούν το 70%, όπως και τμήματα με έναν έως πέντε εισακτέους.
Υπάρχουν τρόποι να θεραπευτούν αυτές οι παθογένειες;
1. Ένα μέτρο που προτείνεται κάθε φορά τα τελευταία χρόνια είναι η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Και τι ακριβώς θα συμβεί τότε; Όλοι θα μπαίνουν σε κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα, έστω και με δύο ή τρεις χιλιάδες μόρια, ένας αριθμός απ' αυτούς δεν θα πήγαινε καν να εγγραφεί και ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός δεν θα ολοκλήρωνε ποτέ τις σπουδές του· είτε γιατί δεν θα τον ενδιέφεραν είτε επειδή δεν θα μπορούσε να τις ολοκληρώσει. Αυτό δεν είναι εκτίμηση, συμβαίνει δεκαετίες τώρα.
2. Υπάρχουν, ωστόσο και περιπτώσεις που οι ΕΒΕ προκαλούν κάποιες αδικίες, αφήνοντας εκτός τμημάτων πρώτης επιλογής υποψήφιους των δεκατεσσάρων και δεκαπέντε χιλιάδων μορίων. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις, αλλά η κατάργηση της ΕΒΕ θα ήταν λάθος φάρμακο.
3. Η μεγάλη πτώση των βάσεων στις καθηγητικές σχολές οφείλεται κυρίως σε τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι ότι οι σχολές αυτές δεν έχουν εδώ και πολύ καιρό καμία ανταλλακτική αξία, δεν εξασφαλίζουν επαγγελματική αποκατάσταση, όπως συνέβαινε παλαιότερες δεκαετίες.
Στην καλύτερη περίπτωση ένας εκπαιδευτικός θα περιπλανηθεί για αρκετά χρόνια ως αναπληρωτής και κάποια στιγμή, μετά τα σαράντα ή και αργότερα, θα διοριστεί ως μόνιμος. Επιπλέον, ο μισθός ενός νεοδιόριστου δεν ξεπερνά τα 800 ευρώ για να φτάσει προς το τέλος της επαγγελματικής διαδρομής του στα 1.200. Πέραν αυτών, ο διαθέσιμος αριθμός των εισακτέων είναι μεγάλος για τα σημερινά δεδομένα καθώς οι αρμόδιοι (πολιτικοί, ακαδημαϊκοί) αρνούνται να δουν την πραγματικότητα.
4. Η πτώση των βάσεων στις στρατιωτικές σχολές, παρότι προσφέρουν επαγγελματική εξασφάλιση, είναι πράγματι εντυπωσιακή. Αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων ετών και ένας από τους λόγους είναι ασφαλώς η σχέση αμοιβής και συνθηκών εργασίας. Ο συνδυασμός αυτός δεν τις καθιστά ελκυστικές στη νέα γενιά.
5. Ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα έχει να κάνει με το χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης. Είναι προφανές ότι ο αριθμός των πανεπιστημιακών τμημάτων είναι πολύ μεγάλος για τα δεδομένα της χώρας μας, ενώ από αυτόν λείπει ο βραχίονας της Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης. Λόγοι, όμως, πολιτικού κόστους και συντεχνιακοί, φρενάρουν κάθε πρωτοβουλία και κάθε σκέψη για αλλαγές και “συμμάζεμα”.
Οι πολιτικοί εξακολουθούν να κινούνται στη λογική “κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο”, οι δε πανεπιστημιακοί αρνούνται κάθε συζήτηση για αναδιοργάνωση του ακαδημαϊκού χάρτη διότι αυτό θα σημάνει και μείωση των μελών ΔΕΠ.
Κι έτσι συνεχίζουμε να πορευόμαστε άβουλοι και αμέριμνοι, αλλά και ανυποψίαστοι για το τι πρόκειται να συμβεί με την επικείμενη λειτουργία των παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων. Και θα είναι πραγματικά κατόρθωμα να χάνεις από κάποιον που είναι υποδεέστερος...