Γράφει
Παύλος Αβραμόπουλος
Τα τελευταία χρόνια η δημόσια συζήτηση για τα προσωπικά δεδομένα έχει ανοίξει για τα καλά. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης συλλέγουν, αποθηκεύουν και αξιοποιούν τεράστιο όγκο πληροφοριών που προέρχονται από τη συμπεριφορά μας, όταν είμαστε συνδεδεμένοι: Τι αναζητούμε, τι αγοράζουμε, σε ποια βίντεο σταματάμε περισσότερο.
Οι περισσότεροι χρήστες «συμφωνούμε» με τους όρους χρήσης, χωρίς να γνωρίζουμε πραγματικά σε τι συναινούμε. Έτσι, η ευκολία της ψηφιακής ζωής συνοδεύεται από ένα τίμημα που δεν είναι πάντα ορατό: Την απώλεια ελέγχου πάνω στα ίδια μας τα δεδομένα.
Και αν μέχρι τώρα η ανησυχία αφορούσε τις αναζητήσεις και τα cookies, πλέον περνά σε ένα νέο στάδιο: Το πρόσωπο. Η αναγνώριση προσώπου έχει γίνει τόσο καθημερινή που ξεκινά από το ξεκλείδωμα του κινητού μέχρι τις πληρωμές. Και το ερώτημα τελικά είναι: Σε ποιον ανήκει το πρόσωπό μας;
Η Δανία είναι η πρώτη χώρα που προσπαθεί να δώσει μία απάντηση σε ένα ερώτημα που ενδεχομένως μοιάζει και λίγο φιλοσοφικό. Επιχειρεί, λοιπόν, να αναγνωρίσει επίσημα το face recognition ως προσωπικό δεδομένο.
Με νέο νόμο που προωθείται στη Βουλή, η κυβέρνηση της Δανίας θέλει να το εντάξει στις ίδιες κατηγορίες προστασίας με το DNA ή τα ιατρικά αρχεία. Αυτό σημαίνει αυστηρότερους κανόνες για το ποιος μπορεί να συλλέγει, να αποθηκεύει και να αξιοποιεί εικόνες προσώπων πολιτών. Μία ευρωπαϊκή χώρα επιχειρεί κάτι που οι περισσότερες ακόμη διστάζουν: Να ρυθμίσει την τεχνολογία, πριν αυτή ρυθμίσει την κοινωνία.
Πίσω από την πρωτοβουλία δεν υπάρχει τεχνοφοβία αλλά πολιτική ωριμότητα. Η Δανία αναγνωρίζει ότι το πρόσωπο είναι ταυτόχρονα το πιο ισχυρό και το πιο εκτεθειμένο μας δεδομένο. Χρησιμοποιείται σε εφαρμογές, αεροδρόμια, συστήματα ασφαλείας, social media.
Η ευκολία με την οποία δίνουμε πρόσβαση στην εικόνα μας έχει μετατρέψει την ιδιωτικότητα σε «προαιρετικό» δικαίωμα. Και όμως, πρόκειται για μία από τις βασικότερες ελευθερίες: Να αποφασίζουμε οι ίδιοι τι αποκαλύπτουμε και σε ποιον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με το νέο AI Act, κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. Θέτει κανόνες για τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης σε επιτήρηση, δημόσιες υπηρεσίες, παραγωγή περιεχομένου. Η Δανία, όμως, κάνει ένα βήμα παραπάνω.
Προσπαθεί να εφαρμόσει στην πράξη όσα οι περισσότερες χώρες συζητούν θεωρητικά. Στέλνει το μήνυμα ότι η τεχνολογία μπορεί να εξελίσσεται, αλλά δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δικαιώματα των πολιτών.
Σε μία εποχή όπου η καινοτομία τρέχει πιο γρήγορα από τους θεσμούς, το ζητούμενο είναι να βρεθεί μία νέα ισορροπία. Να μην αφήσουμε τα δεδομένα να αντικαταστήσουν τα δικαιώματα.
Η απάντηση στο αρχικό ερώτημα -σε ποιον ανήκει το πρόσωπό μας- δεν μπορεί να δοθεί ούτε από μία εφαρμογή ούτε από μία εταιρεία τεχνολογίας. Μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από πολιτικές αποφάσεις που βάζουν τον άνθρωπο μπροστά από τον αλγόριθμο. Αυτό είναι το πραγματικά δύσκολο αλλά και το πραγματικά αναγκαίο βήμα για τα επόμενα χρόνια.